ardahanicd2004.pdf 23396KB May 03 2011 12:00:00 AM

derine doğru yatağını şiddetle kazarak bugünkü boğazı oluşturmuş ve geniş bir oluk
biçimindeki eski vadilerinin tabanı yukarıda kalmıştır. Bunlar, günümüzdeki vadi tabanından
200-300 m. yükseklikte yer alan ana kaya şekilleri ve terkedilmiş akarsu yataklarıdır.
Kura’nın, Ardahan Ovası’nın kuzeydoğusunda Miyalashor Boğazı’na girerken1800
m. olan taban yüksekliği Türkiye topraklarından çıkarken 1300 m’dir. Boğaz boyunca fazla
daralıp genişlemeyen vadi tabanının ortalama eğimi % 0.7’dir. Bu eğim, boğazı kuzeydoğu
ucuna doğru gidildikçe artar ve özellikle Karaçay’ın Kura Irmağına katıldığı yerden sonra
% 0.8’i bulur. Yarılmanın en şiddetli olduğu ve vadi tabanının en çok derinleştiği kesim
de burasıdır. Bu kesimden Kura Irmağının vadisinde tespitini kolaylaştıran bir kırık (fay)
çizgisini izlediği anlaşılmaktadır. Çıldır İlçesine bağlı Kuzukaya Köyünün doğusunda Kura,
birdenbire yön değiştirerek iyice kuzeydoğuya yönelir. Karaçay’ın, Kura’ya kavuştuğu
yerin yakınındaki Çermik yöresinden çıkan sıcak maden suyu kaynakları da, bu kesimde
akarsu vadisinin bir kırık çizgisine uyduğunu kanıtlar. Irmağın, Ardahan’ın doğusunda
Karaçay’dan başka aldığı önemli kollar Kısır Dağından Ağıldere adıyla çıkan Ölçek Suyu ve
Hanak yönünden gelen sularla beslenen Cot Suyudur. Bu sularda dağ alabalığı mevcut olup
bilinçsiz avlanma nedeniyle azalma sürecindedir. Ayrıca Kura Nehri’nde ve yan derelerinde
Gümüş Balığı yaşamaktadır.
Kura Nehri, Akkiraz (Kertene) Köyü’nün doğusundan başlayıp bir süre
Türkiye-Gürcistan sınırında aktıktan sonra Kurtkale yakınlarındaki Tavşan Sırtı yöresinde
Gürcistan’a oradan da Azerbaycan topraklarına ulaşır ve Aras Nehri ile birleşerek
Hazar Denizine dökülür. Türkiye’de su toplama alanı 4852 km² dir. Ortalama debisi ise,
Türkiye’deki yukarı çığırında 25 m³/sn’dir. Irmağın suları Nisanda en yüksek düzeyine
erişir. Yatağında en az suyun bulunduğu ay genellikle Eylül ve Ekim aylarıdır.
D.1.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlar :
Çıldır Gölü:
Doğu Anadolu Bölgesinin Van Gölü’nden sonra en büyük gölü olan Çıldır Gölü, Çıldır
İlçe merkezine 2 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Deniz seviyesinden 1959 m. yüksekliğinde,
en geniş yerden kuzey-güney yönünde 18,3 km uzunluğunda ve doğu-batı yönünde 16,2 km
genişliğinde yaklaşık olarak 124 km² yüzölçümünde ve 100 m.’den fazla derinlikte kabaca
üçgen biçiminde olan Çıldır Gölü, Kısır Dağı ile Akbaba Dağı arasında yer almaktadır. Çıldır
Gölü’nün yüzeyi kış aylarında buzla kaplanmaktadır.
Kuzey-Batı yönünde uzanan Singer sırtları, Çıldır Gölü ile Çıldır Ovası’nı birbirinden
ayırır. Bu halde göl, her tarafından kendisine doğru dikilen yüksek dağlarla çevrilmiştir. Bu
bakımdan gölün, Çıldır tarafı daha düzlüktür. Bu taraftaki kıyılarda ince ince düzlükler ve
kumlu plajlar vardır.
Tatlı su gölü olan Çıldır Gölü; Gölebakan ve Gülyüzü (Kars), Doğruyol (Kars)
Köy derelerinden ve kar sularından beslenir. Göl güneye doğru gitgide daralır. Kamervan
Adası’ndan sonra Zavot Boğazı’dan ötede küçük bir genişleme daha yapar. Genişleme
yaptığı yere Küçük Göl de denir. Gölün fazla suları belirli bir akıntı ile bu boğaza doğru
toplanır ve buradan sonra hızlı bir akışla Telek Suyu adıyla gölden çıkarak Kars Çayı’na
doğru akar. En fazla akış yaz başında olur (10-15 m 3 ), yaz sonu ve sonbahara doğru ise akış
çok azalır ve saniyede 3 m 3 ’e kadar düşer.
75