ardahanicd2004.pdf 23396KB May 03 2011 12:00:00 AM

meydana geldiği için belirli yerlerde konsantrasyonu çok fazla yükselebilir. Bu da başta
insan sağlığı olmak üzere bir çok canlı üzerinde son derece zararlı olmaktadır.
NO X
denince, NO ve NO 2
her ikisini birden kapsamaktadır. Bu gazların her ikisi de
insan sağlığına zararlıdır. NO 2
burun ve boğazı tahriş eden kötü kokulu bir gazdır. Kokusunun
alınma eşik sınırı 1-3 ppm dir. Havadaki konsantrasyonu 10 ppm’in üzerine çıkınca gözde ve
mukozada yanmalar meydana gelir. Hayvanlar üzerinde yapılan denemelerde konsantrasyon
artmasıyla ölüme götüren zehirlenmelerin meydana geldiği ve 100 ppm’de ise çok kısa
zamanda ölümlerin meydana geldiği tespit edilmiştir. Troposferde bulunan NO gazından bir
kısmı yükseltgenmeden stratosfere sızabilir. Bu sızma daha çok süpersonik uçaklardan ve
nükleer denemelerden ileri gelir. Bu sızan NO gazı doğrudan ozon tabakasına karışır ve ozon
tabakasının parçalanmasına neden olur.
C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları :
İl genelinde bu konu hakkında bir çalışma yapılmadığından herhangi bir veri elde
edilememiştir.
C.3. Atmosferik Kirlilik
C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri :
Atmosfer yeryüzünden birkaç kilometre yukarıya kadar uzanmaktadır. Atmosferin
en alt tabakası troposfer olup yeryüzünden yüksekliği, orta ve kutup enlemlerinde 10 km,
ekvatorda ise 18 km civarındadır. Ozon molekülleri atmosferde bulundukları yere göre farklı
karakteristik özellik gösterir.
Atmosferdeki ozonun yaklaşık 5.90’ı yeryüzünden itibaren başlayan 10 ila 40
km arası yükseklikteki stratosfer tabakasında bulunur. Bu bölgedeki ozonun özelliği tüm
canlı varlıkları, doğal kaynakları ve tarımsal ürünleri olumsuz yönde etkileyen morötesi
radyasyonu yani ultraviole ışınları absorbe etmesidir. Bu ışın tutuma işlemi, oksijenin ozona
parçalanarak tekrar oksijene dönüşmesi sırasında ultraviole ışınlarını kullanması sonucunda
meydana gelmektedir. Dışardan herhangi bir kimyasal madde ilavesi olmadığı taktirde
ozon oluşumu ve parçalanması devamlı bir şekilde sürmekte ve sonuçta zararlı ultraviole
ışınları bu tabaka tarafından tutulmuş olmaktadır. Doğal bazı olaylar (sıcaklık değişimi, hava
akımları gibi) ozon dengesini zaman zaman bozmakla birlikte bu durum ozon miktarında
önemli değişikliğe yol açmamaktadır.
Ozon yoğunluğunun ultraviole ışınlarını tutuma görevi yapamayacak kadar azalması
ozon tabakasının delinmesi olarak adlandırılmaktadır. Bu durum gerçekte ozon tabakasındaki
bir delik olmayıp ozon tabakasındaki incelme olayıdır. Stratosfer tabakasındaki ozonun
yararlı olmasına karşın gezegenimizin yüzeyine yakın atmosfer tabakasında (traposfer) %10
oranında bulunan ozonun yıkıcı etkisi vardır. Atmosferdeki diğer moleküllerle reaksiyona
giren ozonun bitki ve hayvanların canlı dokularına zararı vardır.
C.3.2. Asit Yağmurlarının Etkileri :
Çeşitli endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan fosil
yakıtlar, motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazları ile fosil yakıtlara dayalı olarak enerji üreten
termik santrallerin faaliyetleri sonucu hava kirlenmekte ve kükürtdioksit, azotoksit, partikül
60