16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 141<br />

Azmıç [Azəricə: Aznıç]<br />

Azmıç – Türk ve Balkar mitolojisinde Kayıp Cini veya Yol Cini. Aznıç veya Azıtkı (Azıktı) olarak da<br />

bilinir. Karaçay-Balkarların inançlarına göre Şeytâni bir ruh. Belli bir görüntüsü yoktur. 1 İnsanlara<br />

düşmandır, kurbanları tek başına yola çıkan insanlardır. Azmıç bu insanları onu tanıyan birisinin<br />

sesiyle çağırır. İnsan dönüp cevap verirse Azmıç'ın buyruğu altına girer. Azmıç da bu insanı<br />

kayalıklardan aşağı atar. Tek başına yola çıkan insanları kandırıp götüren ve kaybeden kötü<br />

ruhtur. Tanıdığı birisinin sesiyle bu insana seslenir. Eğer bu sesi duyan kişi geriye dönüp bakarsa<br />

onu alır götürür ve kaybeder. Kılıktan kılığa girer. 2 Bir insana en sevdiği kişi gibi gözükebilir.<br />

Böylece insanları peşine takıp azıtarak, dağa, uçuruma, ırmağa götürüp buralara düşürerek<br />

ölmesine neden olur. Congolos’a benzer.<br />

Etimoloji<br />

(Az) kökünden türemiştir. Azdırmak anlamına sahiptir. Anadolu’da azıtmak fiili, ıssız bir yerde<br />

bırakıp kaçmak demektir. Örneğin köpeği azıtmak gibi. Eski Moğolca Ad/Ada, Eski Türkçe<br />

Ada/Aza sözcükleri tehlike ifâde eder. Yol Azdıran şeklinde anlamlandırıldığı da olur.<br />

Azıtkı [Azəricə: Azıtqı]<br />

Azıktı – Türk ve Altay halk inancında bir kayıp cini. "Azıtkı"<br />

olarak da söylenir. İsmi "azdıran" anlamına gelen Kırgızların ve<br />

Özbeklerin İslâmiyet öncesi inançlarında yer alan şeytâni bir<br />

varlıktır. Her türlü kılığa girebilir. İnsanlara kendilerine en yakın<br />

olan kişi şeklinde görülebilir. Bu şekilde kılığa giren Azıktı insanı<br />

azdırıp, uçuruma, dağa veya bir akarsuya götürerek öldürebilir.<br />

Sözcük, "azıtmak" fiilinden türemiştir. Anadolu’da "azıtmak", ıssız bir yerde bırakıp kaçmak<br />

demektir. Örneğin köpeği azıtmak gibi. Eski Moğolca Ad/Ada, Eski Türkçe Ada/Aza sözcükleri<br />

tehlike ifâde eder. Ayrıca "azdırmak" fiili de kandırmak, şaşırtmak, baştan çıkarmak gibi<br />

manaları 3 da içerir.<br />

Kaynakça<br />

� Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDF<br />

Dipnotlar<br />

1. ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa-86, Azmıç/Azıtkı)<br />

2. ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa-85, Azmıç/Azıtkı)<br />

3. ^ Türk Dili Sözlüğü, Orhan Hançerlioğlu, Remzi Kitabevi (sayfa - 56)<br />

Dış bağlantılar<br />

� Azmıç<br />

� Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca (Azmıç ve Azıtkı)<br />

� Tatar Efsâneleri, Yaşar Kalafat - İlyas Kamalov (Azatkı)<br />

Azmıç<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!