16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 384<br />

Hayvanlı Takvim [Azəricə: Heyvanlı Təkvim]<br />

Hayvanlı Takvim (veya 12 Hayvanlı Takvim) – Çin kökenli olup Asya'da yaygın olarak kullanılmış<br />

takvim, aynı zamanda bir sistemdir. 1 Bazı bilim adamları ise Türk Takviminin özgün olduğunu Çin<br />

Takvimi ile benzerlikler taşıdığını ileri sürmektedirler.<br />

Özellikleri<br />

12 yılın 5 katı olan 60 yıllık devreleri ile Göktürkler, Uygur Türkleri, Tuna Bulgarları, İdil Bulgarları<br />

da kullanmış ve Hiung-nu'lar da Çin'in hemen kuzeyinde bulundukları için büyük ihtimalle Hun<br />

Türkleri’nde de kullanmıştır. Göktürk Yazıtları, Uygur kitap ve hukuk belgeleri, Tuna<br />

Bulgarları'nın yazıtları, Bulgar Hakanları Listesi ve Manas Destanı'ndaki bazı olaylar da bu takvim<br />

ile tarihlendirilmiştir. 2<br />

Bu takvimde her hayvan bir yılı gösterir. Örneğin; “Pars Yılı” gibi. Her yılın o hayvanın<br />

özelliklerine göre şekillendiğine inanılır. Örneğin Maymun yılında eğlence ve hilenin artacağı<br />

inanışı vardır. Çağ adı verilen (ÇAĞ: 12x5=60 yıl) şeklindeki dönemler halinde ilerler ve bu rakam<br />

ortalama insan ömrüdür. 12 Hayvanlı Türk Takvimi Mete Han’ın tahta çıkış tarihi olan M.Ö.<br />

209’da başlar.<br />

Eski Türklerde Aylar<br />

Bir yılda 12 ay vardı. Aylar birinçay (birinci ay) , ikinçay (ikinci ay), üçünçay (üçüncü ay),<br />

dördünçay (dördüncü ay), beşinçay (beşinci ay), altınçay (altıncı ay), yedinçay (yedinci ay),<br />

sekizinçay (sekizinci ay), dokuzunçay (dokuzuncu ay), onunçay (onuncu ay), onbirinçay<br />

(onbirinci ay) ve onikinçay (onikinci ay) diye adlandırılmıştır. 3<br />

Oşlak Ay [Azəricə: Oşlaqay]<br />

Oşlak Ay (veya Aşlak Ay) – Özellikle Avrasya göçebe halklarının ve Türklerin şaman takviminde<br />

birinci aydır. 4 Uluğ Kün (Ulu Gün) yâni Nevruz kutlamalarıyla birlikte yâni 21 Martta başlar. Bu<br />

bahar şenliği kurban ayinleri ve kutlamalar ve geleneksel eğlenceler ile gerçekleştirişliri ve<br />

günümüzde de varlığını sürdürmektedir.<br />

Son Ay [Azəricə: Sonay]<br />

Son Ay (Azerice "Sonay") – Türk halk kültüründe yılın ilk yarısıdır. Özellikle Azerbaycan<br />

folklorunda güz mevsiminin son aylı gecelerine denir. Azerbaycan "ayın düşüncesi"nde<br />

(mitolojik anlayışında) Ay ve Güneş sevgilidirler. 5 Onların sevgisi sonsuzdur. Ama onlar hiçbir<br />

zaman birbirine kavuşamazlar. Ancak gece ve gündüzün eşitlendiği bu günde bu sonsuz<br />

sevdalılar birbirlerinin yüzlerini görebilirler. Ama sonra kavuşamadan yine kaybederler.<br />

Azerbaycan köylerinde bu gecede çeşitli oyunlar oynarlar.<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!