16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 92<br />

Ana [Azəricə: Ana]<br />

Ana (Ene, İne) veya Ög (Ök) ayrıca Moğalca’da Eci (Ece, Ezi, Ese, Ez, Eh) – Valide. Soyundan<br />

gelinen dişil kişi. Bir insanı doğuran kimse.<br />

Mitolojide soyundan gelindiği kabul edilen varlıklara veya yaşamın özünü oluşturduğu<br />

düşünülen dişil unsurlara da Ana denilir. Örneğin Kurt Ana, Geyik Ana. Bu varlıklar aynı zamanda<br />

tanrısal nitelikler taşırlar. Ya da Od (Ateş), Kuyaş (Işık), Su, Toprak gibi temel yaratıcı unsurlara<br />

da bu şekilde hitap edilir. Soyundan gelindiğine inanılan belli başlı hayvanlar şunlardır: Kurt,<br />

Geyik, Boğa, Kartal, Köpek, Deve, Kuğu, Ayı. İslam diniyle birlikte keramet sahibi kadın<br />

evliyalara da Ana denilmeye başlanmıştır. Anya olarak Macarcada yer alır.<br />

Anayurt (anavatan) sözcüğü toprağın dişil olmasıyla da ilgilidir. İnsanın ölünce gömülmesi<br />

onun tekrar ana rahmine dönüşünü sembolize eder. Uyku ve gece insanoğuna ana rahmindeki<br />

sakin ve sessiz dönemi anımsatır bilinçaltında. Ana kavramı tüm toplumlarda doğurganlığın<br />

simgesi olmuştur.<br />

Türkçe’de dişil akrabalıkları bildiren sözcükler şunlardır.<br />

Yuğuk (Akrabalık)<br />

1 2 3 4<br />

Valide ANA (Anne) ENE, ENİ, İNE ŞEŞE ÖG/ÖK<br />

Abla ABA/APA EBE, EBİ, İBE HEDE<br />

Hala ALA ELE, ELİ, İLE HELE/HALA<br />

Hala AMA EME, EMİ, İME BİBİ<br />

Teyze AÇA/AŞA ECE/EÇE/EŞE,EÇİ, İCE TETE/TEZE<br />

Büyükanne ABAKAY/AVAGAY ÖLESEY NENE/NİNE EMEGE<br />

Kız kardeş ÜKE ECEKE BEÇE/BAÇA/BACI<br />

Kız Evlat ÜĞÜL/ÜGÜL/ÜL ÇAĞA/SAĞA ÜĞLEN<br />

Yenge YENGE/YİNGE<br />

� Adam: ERKEK / GİŞİ, Kadın: EŞKEK / DİŞİ<br />

� ALUNCA (ELÜNCE): 2. Kuşak Ata ve Analar (Dede ve Nineler)<br />

� KULUNCA (KÜLÜNCE): 3. Kuşak Ata ve Analar (Dede ve Nineler)<br />

Örneğin Kuğu (Ku, Gu, Kuv, Kuba) Ana ve Moğalca: Hun (Kun, Hung, Kung) Ece; Kuğu<br />

Tanrıçasıdır. Bazı Türk boyları kuğudan türediklerine inanırlar. Örneğin Ku’lar (Lebedler).<br />

Finlilerin Ku adlı Ay Tanrısını da akla getirmektedir. Kuğu Zerafetin simgesi olan kuş. Eski<br />

Moğolcada Hun/Kun kelimesinin aynı zamanda insan anlamına gelmesi dikkat çekicidir. Tunguz-<br />

Mançu dillerinde Kukı/Kuhu/Kukku şeklinde yer alır.<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!