16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 858<br />

Yılan Ata [Azəricə: İlan Ata]<br />

Yılan Ata – Türk ve Altay mitolojisinde Yılan Tanrı. Çılan (Zılan, Cılan, Ilan) Ata da denir.<br />

Yılanların kendisinden türediği efsânevi yaratık.<br />

Nitelikleri<br />

Kara Yılan olarak betimlenir.<br />

Belinden aşağısı yılan, üst kısmı<br />

insan olarak tasvir edilir. Fars<br />

kültürünün etkisiyle “Şahmaran”<br />

tabiriyle özdeşleşmiştir. Yerin yedi<br />

kat altında yaşar. Her tür derde<br />

deva bulabilir. Yılan bu nedenle<br />

tıbbın sembolüdür. Pek çok dinde<br />

insanoğlunu kandırarak cennetten<br />

kovulmasına neden olan varlık,<br />

yılan kılığına girmiş Şeytandır.<br />

Bazen boynuzlu olarak betimlenir.<br />

Tek boynuzu vardır. Çift boynuz nasıl evrensel düzeni(zıtların birliğini) simgeliyorsa tek<br />

boynuzda düzensizliği, eksikliği, şeytâni varlığı temsil eder. Karanlık dünyadaki varlıklar hep tek<br />

boynuzlu, tek kollu, tek bacaklı varlıklardır. (Veya tek sayılar; üç bacaklı at gibi…) Sümerlerde<br />

Azag adlı büyük bir yılan vardır ve Türk kültüründeki Aza adlı kötücül varlıklarla da bağlantılı<br />

görünmektedir.<br />

Erbüke ise, Türk halk inancında yarı insan yarı yılan olan varlıktır. Erböke de denir. Bu varlıkların<br />

başında Yılan Ana ve/veya Yılan Ata (Şahmaran) bulunur. Dişi olanları için “İşbüke” kullanılır.<br />

(Sözcük; Er “insan” ve Büke “ejderha, yılan” sözcüklerinin bileşimidir.)<br />

Halk inanışlarında her erenin kendi yılanı olduğu kabul edilirdi. Her ocağın (tekkenin) öldürmesi<br />

günah olan bir yılanı vardır. Bazı halk efsânelerinde tılsımlı yılanlardan söz edilir. Bu yılanların<br />

karnının altını eliyle üç kez sıvazlayan birinin her şeyin sırrına vakıf olacağına inanılır. Yılan eti<br />

yiyen insan sihir gücüne kavuşur ve doğanın dilini anlamaya başlar. Bu durum, yılanın bilgeliğine<br />

olan eski inancın izlerini taşır. 1<br />

Etimoloji<br />

(Yıl) kökünden türemiştir. Yılmak fiilinden gelir. Yılmak korkmak, çekinmek demektir demektir.<br />

Moğolcada aynı kökten gelen Şaldan (eski Moğolca Sıldang) 2 , ve eski Türkçe Yalang ise çıplak<br />

demektir. Yılanın tüysüz olmasıyla bağlantılıdır.<br />

Kaynakça<br />

� Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDF<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!