16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 751<br />

Tulpar [Azəricə: Tulpar]<br />

Tulpar – Türk Mitolojisinde yer alan kanatlı at figürü. Pegasus ile benzerdir. Kırgızların Manas<br />

Destanında bu uçan kanatlı atlardan söz edilir. Arkeolojik olarak da Kazakistan'da keşfedilen Esik<br />

Kurganında bulunan Altın elbiseli adam isimli elbisenin başlığında tulpar figürü vardır.<br />

Tulpar'ın adı, Türk, Kırgız ve Altay mitolojilerinde geçer. Genelde beyaz veya kara (tek renk) bir<br />

at olarak betimlenir. Beyaz kanatları vardır ve Kuday (Tanrı) tarafından yiğitlere yardımcı olması<br />

için yaratılmıştır. Dünyanın en uzun destanı olan kırgızların manas destanında, Manas'ın ünlü<br />

savaşçılarının sürdüğü kanatlarıyla rüzgârdan hızlı koştuğu söylenen efsânevi atlar. Başkurt<br />

inançlarına göre kanatlarını hiç kimse göremez. Tulpar kanatlarını yalnız karanlıkta, büyük<br />

engelleri ve mesafeleri aşarken açar. Eğer birisi tarafından tulpar’ın kanatları görülürse,<br />

Tulpar’ın kaybolacağına inanılır. Tulpar adı yalnızca Türklerde değil komşu Avar, Lak, Andı, Dargı<br />

ve Tabasaran dillerinde de yaşamaktadır. Osetlerde Tolpar, Çeçenlerde Turpal olarak yer alır. Bir<br />

Kumuk atasözünde şöyle der:<br />

Tulpar yerün birevü buççağunda bulsa da, öz yılkısın tabar.<br />

(Tulpar dünyanın bir başka köşesinde olsa da, kendi sürüsünü bulur.)<br />

Etimoloji<br />

(Tul/Yul) kökünden türemiştir. Moğolca Zulbah (kel, saçsız) sözcüğüyle alâkalı olabilir. Çünkü<br />

Türk mitolojisinde kel atlara sık rastlanır ve kellik kahramanlarda olduğu gibi atlarda da gücü<br />

simgeler. Yol sözcüğü ile de aynı kökten gelme ihtimali vardır. Tulu sözcüğü eski Altaycada kıraç<br />

rengi ifâde eder.<br />

Kültürel Etkisi<br />

Tulpar efsânesinin günümüze etkileri,<br />

� Moğolistan armasında bulunmaktadır.<br />

� Kazakistan armasının sağ ve sol köşelerde birer tane Tulpar vardır.<br />

� Kazakistanda bir hava yolu şirketi Tulpar ismini seçmiştir, Tulpar havayolları.<br />

Kaynakça<br />

� Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDF<br />

Tulpar<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!