TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

D e n i z K A R A K U R T
S a y f a | 711
Tapmak [Azəricə: Tapınmaq]
Tapmak – İman Etmek. Tanrı’ya kulluk etmek. Bir yaratıcıya inanıp varlığını kabul etmek. İnanç
ve bağlılık içerir.
Tapınmak [Azəricə: Tapınmaq]
Tapınmak (Tabınmak) – İbadet Etmek. Tanrı’ya karşı, onun istediği boyun eğme davranışlarını
sergilemek.
Tapınak [Azəricə: Məbəd]
Tapınak – Mabet. İçerisinde ibadet edilen yer. Cami, kilise, havra, manastır, katedral, mescit,
sinagog gibi yerlerin tamamı tapınak olarak genel bir sınıflandırmanın içine dâhil edilebilir.
Moğollarda Kicid, Kecid, Hid olarak yer alır.
İnsanoğlunun var olduğu her yerde tapınaklar da mevcut olmuştur ve buralara Tanrısal güçlerle
bağlantı kurulan yerler olarak bakılmış ve temizliğine, düzenine önem verilmiştir. apınak, yalın
olarak, ibadethane yâni tapınma ve benzeri dini ritüel ve uygulamaların yapıldığı yer
anlamındaki Türkçe sözcüktür. Kökeni de Türkçe olan tapınak sözcüğünün Türk Dil Kurumu'na
göre tanımı şöyledir: "İçinde ibadet edilen, tapınılan yapı, mabet, ibadethane." 1
Tanımda da görüldüğü gibi sözcük, Arapça kökenli olan mabet 2 ve Arapça ile Farsça kökenli
ibadethane 3 sözcükleriyle, sözlük anlamı açısından, eş anlamlıdır. Sözlük anlamının yanı sıra
tapınak sözcüğü dini ve mimari açılardan çok daha geniş bir anlama sahiptir. Çeşitli tarihi
dönemlerde, belirli mimari tarzlar büyük dini yapılarda çok sıkı ve yoğun biçimde kullanılmıştır.
Bu tapınak yapıları, askeri ve saray yapılarıyla birlikte, belirli mimari tarzların bugüne kadar
kalabilmiş ana örneklerini oluştururlar ve bu sebeple de mimari açıdan çok önemlidirler.
Özellikle, Yunan ve Roma tapınak mimarisi Batı kamu mimarisini önemli oranda etkilemiştir.
Tapınakların mimari yönü de dini yönleri kadar önemlidir. Çoğu zaman belirli bir dinin belirli
ve/veya belirli bir tapınak tipinin farklı kültür ve bölgelerde çok farklı mimari biçimler aldığı
görülür. Bu sebeple bir tapınağın mimari yapısı, tapınağın bağlı bulunduğu dinin anlayışına dair
yoğun mimari öğeler taşıdığı gibi tapınağın bağlı bulunduğu zaman dilimi, kültür ve bölge
açısından da çok önemli bilgiler taşır. Özellikle bugün var olmayan, hakkında pek az şey bilinen
veya büyük oranda değişikliğe uğramış dini inançların tapınaklarının mimarisi, dönem, kültür ve
bölgenin mimari anlayışına dair bilgi vermesinin yanı sıra o dini inanca dair de bilgi verecektir.
Bu sebepten dolayı tapınaklar teknik ve mimari açıdan da, mimarlık biliminin yanı sıra, dinler
tarihi ve arkeoloji için de çok önemli bir yere sahiptir.
TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ