16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 355<br />

Göğün Göbeği [Azəricə: Göyün Göbəyi]<br />

Göğün Göbeği – Asya Şamanizm’indeki sembolik bir kavramın adıdır.<br />

“Göğün kalbi”, “Göğün merkezi” gibi çeşitli adlar altında çeşitli mitolojilerde de rastlanan bu<br />

sembolik kavrama Asya’da özellikle Altay, Yakut, Uygur, Başkurt, Kırgız, Kalmuk, Çukçi, Moğol,<br />

Buryat, Samoyet, Koryak, Tibet, Avrupa’da Fin, Lapon, Estonya, Amerika’da Maya ve Afrika’da<br />

Dogon ve Bamb geleneklerinde rastlanır.<br />

Asya Şamanizm’ine, özellikle Altay, Yakut ve Uygur Türkleri’nin tradisyonlarına göre, insanların<br />

yaşadığı Yer, ölülerin göçtüğü “yeraltı” (öte-âlem) ve spiritüel anlamdaki Kutsal Gök’ten (Semavi<br />

Âlem) oluşan üç ortam ya da âlem merkezlerinden geçen bir eksenle birbirlerine bağlanırlar ki,<br />

bu eksenin cismani âlemdeki ucu Yer’in göbeği, Kutsal Gök denilen spiritüel âlemdeki ucu ise<br />

Göğün göbeği olarak adlandırılır. Göğün göbeği spiritüel bir niteliğe sâhip olmakla birlikte, bir<br />

yıldız olarak kabul edilir. Bu, Yakutlar’da Demir-Kazık yıldızı, Uygurlar’da ise Altın-Kazık (Altun-<br />

Kazuk) yıldızı olarak adlandırılır.<br />

Türk mitolojisinde, Orta Asya Şamanizm’inde Tanrı elçisi, “Göğün Direği ve Göbeği” sayılan bu<br />

yıldıza tünemiş bir kartalla simgelenir. "Göğün göbeği"ndeki direğe tünemiş kartal kimi zaman<br />

'çift başlı' tasvir edilir. (Buradaki çift başlılığın anlamı 360 derecelik bir alanı görmesi, yâni<br />

gözünden hiçbir şeyin kaçmaması ve aynı zamanda her iki âlemi algılayabilmesi olarak açıklanır.)<br />

Asya şaman davullarındaki resimlerde, kimi zaman bu yıldız, karşılıklı olarak çizilmiş üç çift yayın<br />

ortasında tasvir edilir ki, yay ve özellikle iki yay Sirius çiftyıldızının en bilinen sembollerinden<br />

biridir. (Örneğin, Çin, Asur-Babil, eski Mısır ve eski İran tradisyonlarında Sirius “yay-ok yıldızı”<br />

olarak adlandırılmıştır.) Usta bir şamanın uçuş denilen transı sırasında "Göğün göbeği"ne<br />

ulaşabilmesi için tüm gök katları’nı aşması gerekmektedir.<br />

Ayrıca bakınız<br />

� Yer'in ekseni<br />

� Yaşam ağacı<br />

� Gök katları<br />

Kaynakça<br />

� Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDF<br />

� Türk Mitolojisi, Bahaeddin Ögel<br />

� Şamanizm, Mircea Eliade<br />

� Semboller Ansiklopedisi, Ruh ve Madde Yayınları<br />

Gɵğüň Gɵbeği<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!