16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

HARFLER, SES DEĞERLERİ VE SÖZCÜKLERİN YAZIMI<br />

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 8<br />

Sözlüğün içeriğini oluşturan başlıkların ve terimlerin en azından azımsanamayacak bir<br />

kısmı, geleneksel sözlü iletişimle Türk Dünya’sının çok değişik bölgelerine yayılmış olduğu için<br />

bunların farklı biçimlerde telafuzu da kaçınılmaz olmaktadır. Sözcüklerin bu farklı söyleyişlerine<br />

ve farklı yazılışlarına her maddenin başında olabildiğince yer verilmeye çalışılmıştır. Özellikle de<br />

coğrafî yakınlığı ve anlayabilmenin imkân dâhilinde olması nedeniyle Azerice karşılıkları ayıca<br />

vurgulanmıştır. Bu nedenle Türk Alfabesinin olanaklarına ve diğer Altay dillerinin farklı<br />

harflerine ve ses değerlerine kısaca değinmekte yarar olacaktır.<br />

Günümüzde alfabe çalışmaları dikkate alındığında Türkî Cumhuriyetlerde bu yönde son<br />

derece olumlu gelişmeler yaşanmaktadır. Örneğin Azerbaycan, ülkemizdeki Türk Alfabesini<br />

temel alan bir sistemi kabul etmiştir. Türkiye Cumhuriyeti alfabesinin üzerine üç tane harf (ve<br />

bu harflere yeni ses değerlerini) ekleyerek kendi alfabelerini oluşturmuşlardır. Aynı şekilde<br />

Türkmenler kendi dillerinde olmayan birkaç harfi çıkararak ilâve olarak yeni harfler<br />

eklemişlerdir.<br />

Ülkemizde ise zannedilenin aksine 29 harf değil en az 32 harf vardır (Q, W, X hâriç),<br />

çünkü şapkalı harfler olarak bilinen Â, Û, Î aslında yalın biçimlerinden farklı birer ses değeridir ve<br />

bu ses değerlerini temsil eden simgelerdir. (Eğer Q ve X harflerine Azeri alfabesindeki, W harfine<br />

de Avrupadaki ve Arapçadaki ses değerlerinin yüklendiği kabul edilirse bu sayı 35 olur.) Şapkalı<br />

harflerin kaldırılmalarına yönelik tartışmalar uygun olmayıp tam aksine kullanımlarının teşvik<br />

edilmesi gerekir. Hattâ belki de diğer bazı sesli harflerin (örneğin O, E) şapkalı *düzeltme işaretli+<br />

biçimlerinin (Ô, Ê) de kullanıma alınması üzerinde düşünülmelidir.<br />

Ülkemizde ve diğer Türk devletlerinde kullanılan bu harflerden başlıcaları şu şekildedir:<br />

Â:_*Türkçe’de+ Hafif uzun, ince bir a sesidir. Kural olarak bu inceliğin tam olarak<br />

sağlanabilmesi için biraz uzatılması gerekir. Örneğin: Kâr, Hâlâ, Kâzım, Nâzım, Âdem, Âlem,<br />

Kâğıt…<br />

Û:_*Türkçe’de+ Hafif uzatılarak okunan ince bir u sesidir. Doğru kullanım için kural<br />

olarak biraz uzatılması gerekir. Örneğin: Sükûnet, Mûris, Mûzip, Sûni…<br />

Î:_*Türkçe’de+ Uzatılarak okunan ince bir i sesidir. İ harfindeki noktanın üzerine işâret<br />

koyulması çift noktalama gerektirdiğinden yalnızca düzeltme imi kullanılır, nokta düşer.<br />

Örneğin: Millî, Dînî, Çîdem, Dîdem, Îzan, Mîde…<br />

Ê: Uzatılarak okunan ince bir e sesidir. Gagavuz alfabesinde bu harf sık kullanılır.<br />

Türkçe’de sâdece birkaç kelimede mevcut olduğu için kullanımı öngörülmemiştir. Ancak yine de<br />

dilimizdeki bir iki kelimenin okunuşu ile bir fikir edinmemiz mümkündür. Örneğin: Mêmur,<br />

Poêtika, Nêyzen, Têlif...<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!