16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 27<br />

Abzar İyesi [Azəricə: Abzar İyesi]<br />

Abzar İyesi – Türk mitolojisinde avlunun koruyucu ruhudur. Abazar İyesi olarak da ifâde edilir.<br />

Özellikleri<br />

Evin avlusunda veya bahçesinde yaşar. 1 İnsanların gözüne<br />

ancak uzaktan ve değişik hayvan kılıklarına girerek<br />

görünür. 2 Her nesnenin bir koruyucu ruhu olduğu için,<br />

aslında avlu duvarının bile ayrı bir İyesi vardır. Batı Sibirya<br />

Tatarlarının mitolojik görüşlerindeki “Mal Sahibi”, “Ev<br />

Sahibi”, “Zengi Baba” gibi varlıklara yakınlığı bulunur. Evcil<br />

hayvanları sever. Örneğin atların kuyruğunu örmekten çok hoşlanır. Ancak sevmediği ev<br />

hayvanlan da vardır. 3 Tatarlar, sık sık hastalanan ve huysuzlanan bu hayvanların Abzar İyesi<br />

tarafından öldürüleceğini düşündükleri için, onlan hemen satmayı tercih ederler. Kimi Türk<br />

lehçelerinde şu adlarla da tanınır:<br />

1. Öğen (Öven, Üven, Övenik, Üvenik) İyesi<br />

2. Çula İyesi<br />

3. Kura İyesi<br />

4. Tirgen İyesi<br />

Avlu kavramı farklı şîve ve lehçelerde farklı sözcüklerle karşılandığı için adı değişmektedir, fakat<br />

içerik yaklaşık olarak aynıdır. Sözcük olarak en çok bilinen Abzar İyesidir. Öğen, Çulan, Kura ve<br />

Tirgen kelimeleri avlu anlamına gelir. Bunların tamamı bir evin önündeki çevrilmiş yer, çeşitli<br />

işlerin görüldüğü alan, bahçe demektir. Avlu İyesi de buralarda yaşar ve gezinir.<br />

Etimoloji<br />

(Ab/Ap) kökünden türemiştir. Kelime kökünde rüzgâr anlamı vardır. Kökenbilimsel olarak<br />

bakıldığında rüzgârlı yer demektir. Avlu anlamı taşır.<br />

Kaynakça<br />

� Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDF<br />

Dipnotlar<br />

1. ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa – 19)<br />

2. ^ Коблов Я. Д., Мифология казанских татар,1910, т.26,в.5 (Rusça)<br />

3. ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa – 20)<br />

Ayrıca bakınız<br />

� Aran İyesi<br />

Dış bağlantılar<br />

� Tatar Mitolojisinde Varlıklar, Çulpan Zaripova (Abzar İyäse, Mal İyäse, Ahır İyesi)<br />

� Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca (Abzar İyase)<br />

Abƶar İyesi<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!