16.11.2012 Views

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

TURK MITOLOJI ANSIKLOPEDISI

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

D e n i z K A R A K U R T<br />

S a y f a | 411<br />

İksir [Azəricə: İksir]<br />

İksir – Mitolojide ve masallarda adı geçen ve sıra dışı özellikleri olan su<br />

veya sıvı.<br />

Kimi zaman ab-ı hayat (ölümsüzlük) suyu ile eşdeğer tutulurken kimi<br />

zamanda masallarda içenlere sıra dışı güçler veren bir sıvı olarak yer<br />

alır. Görünmezlik, şekil değiştirme, uçabilme, silâhlardan korunma,<br />

mekânda atlama yapabilme bu özelliklerden bazılardır.<br />

İksirler yenileyici ve şifa verici olduğu inanılan içkilerdir. Bu terim ilk önceden simyagerler<br />

tarafından (aynı zamanda felsefe taşı olarak bilinen) basit metalleri altına dönüştüren,<br />

hastalıkları tedâvi eden ve yaşamı uzatan maddeyi tanımlamak için kullanılırdı. Simyagerler her<br />

ne kadar bu kelimeyi türetmişlerse de, böyle bir madde konusundaki inanç simyadan önce de<br />

vardı ve sürekli olarak mitoloji ve din tarihinde rastlanır.<br />

Kelimenin kökeni<br />

Bu kelime, Latince elixir kelimesinden kaynaklanır ve eliksir de Arapça el-iksir kelimesinin<br />

Latinceleşmiş bir şeklidir. Grekçe'de tıp ve simya dönüşümü için kullanılan kuru bir toz olan<br />

xerion sözcüğüne akrabadır.<br />

Özelliği ve önemi<br />

Din, mitoloji ve peri hikâyelerinde bir yerlerde yaşlıyı genç kılan, hastayı iyileştiren, veya ondan<br />

bir yudum, soluk veya parça ısıracak kadar şanslı, bilge veya kurnaz olana refah ve sonsuz yaşam<br />

veren bir ot, pınar, taş, sarhoş edici içki veya cadı kazanında hazırlanan zehirleyici bir karışım<br />

olduğu fantezisi oldukça yaygındır. Gılgameş Destanında Uruk'un görkemli kralı sonsuz yaşamın<br />

sırrını bulmak için yolculuğa çıkar ve denizin dibinde sonsuz yaşam otunu bulma şansını sâhip<br />

olur. Onu yerinden söker ama dikkatsiz bir şekilde onu ortalıkta bırakır ve bir deniz yılanı onu<br />

çalar.<br />

Gılgameş'in kaybettiği şeyi bulmak için sayısız insan çabalamıştır. Sağlık, refah ve sonsuz yaşamı<br />

bağışlayabilen sihirli bir maddenin varlığı konusunda inanç insanların ölüme meydan okuması<br />

kadar eski bir düşünsel dilektir. Ölümü yaşamın doğal sonucu olarak kabul etmekten uzak, her<br />

yerde insanlar ölümü cehalet ve kötü niyetin sonucu olarak görmüşlerdir. İnsanların bir<br />

zamanlar ölümsüz oldukları ve halen olmaları gerektiği inancı ölümün dünyaya nasıl girdiğini<br />

anlatan mitolojik öykülerde içerilmektedir. Gılgameş Destanındaki gibi bir deniz yılanın<br />

ölümsüzlük otunu çalması motifi dünyanın her tarafında tekrarlanmaktadır. Hepsi bir yılan veya<br />

deniz canavarının kutsal bir ölümsüzlük pınarı, yaşam ağacı, gençlik pınarı, altın elma vs.<br />

koruduğu mitinin varyasyonlarıdır. Bütün bu mitlerin arkasında tanrıların kıskanç olduğu ve<br />

ölümsüzlük iksirini insanların ulaşamayacağı yerlerde sakladığı korkusu yatar. İnsanlar öz hakkı<br />

olan ölümsüzlüğü geri kazanmak için tanrıları ayartmak veya atlatmak için gerek fiziksel, gerekse<br />

de ruhsal olarak büyük çaba harcamışlardır.<br />

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!