BEY...Cengiz ÇANDARO kısaca "Bey"di. "Bey" denince, kim ya da hangi bey olduğu sorulmazdı. "Bey", bir taneydive o sadece, o olabilirdi. Yüzyüze geldiğimizde de, ona kendi ağzıyla "HörmetliCumhurbaĢkanı" veya kendi ağzımızla"Sayın CumhurbaĢkanı" diye hiyap etmeyi aklımdan bilegeçirmemiĢtim. Kendiliğimden "Bey" diye hitap edegelmiĢtim. Gönüllü sürgün yerindenbirgün gelen ani telefonu kaldırdığımda, sesini duyduğum vakit de, sevinç ve mutlulukla"Bey" diye haykırmıĢtım. Ebulfez Elçibey, Kiziroğlu Mustafa Bey türküsünde, "Bir beyin oğlu;zor beyin oğlu" nakaratı geçer. Ebulfez Elçibey için nasıl bir "nakarat" tutturabilir ki? Basit:"Türk ulusunun oğlu", "Türk ulusunun bey oğlu". O gideli beri, zihnimin içinde, gözümünönünde film kareleri. Adını kimselerin pek duymadığı bir dönemde, 32. Gün programınınçekimleri için Bakü'ye gitmiĢ olan M.Ali Birand'ın aktarımı ve izlenimiyle öğrenmiĢtim.Anlattıklarına inanamamıĢtım. O da anlatırken, inanmakta zorluk çekiyordu. Sovyet yönetimialtında, Atatürk fotoğraflı ve Türk bayraklı çalıĢma masasının önünde, o dönem için aklagelmeyecek Ģeyler söyleyen, rüyalar açıklayan bir Azerbaycan Ģahsiyeti.1990 yılında, daha sonra Gorbaçov'un "Hayatının en büyük hatalarından biri" olarakandığı katliamın, "Yanvar hadisesi"nin ardından onu bulmak için yollara düĢüĢüm.Moskova'ya Komünist Partisi'nin son kongresini izleme bahanesiyle gitmiĢtim. Asıl amaç,Moskova'dan Bakü'ye gidip, onu görmek ve tanımaktı. Binbir engeli aĢıp, ilk kez Bakü'ye ayakbastığımda çocuklar gibi sevinmiĢtim. Gece sokağa çıkma yasağı vardı. Rus askerleri köĢeleritutmuĢtu. Ebulfez Elçibey ve Halk Cephesi, yeraltındaydı. Ne gam. Gece sokağa çıkmayasağının baĢlamasına yakın saatlerde, "Bey"in yakın çevresiyle buluĢup, "Bey"lehaberleĢiyorduk. Gizlice Karabağ'a gitmiĢti.Ardından bağımsızlık geldi. Mehmet Emin Resulzade'nin "Bir kere yükselen bayrak, bir dahainmez" dediği 1920'nin Azerbaycan bayrağı yine yükseldi. Bey, muhalefetteydi. Türkiye'ninBakü'yü aĢındırmaya baĢlayan yetkilileri, onunla görüĢmekten kaçınıyorlardı. Ġlk kez HikmetÇetin DıĢiĢleri Bakanıyken 1991 sonbaharında Bakü'de Halk Cephesi Merkezini ziyaret etti veEbulfez Elçibey'le bizim de bulunduğumuz görüĢmeyi yaptı. Elçibey, masanın karĢı tarafındadimdik, bir vakar abidesi gibiydi. O, "Bey"di. Hep de öyle kaldı zaten.Kısa süre sonra Azerbaycan'ın seçimle iktidara gelen ilk CumhurbaĢkanı oldu. Türkiye'ye ateĢlibir aĢkla bağlı bir kardeĢ CumhurbaĢkanı. Türkiye'ye ilk ayak bastığı dakikalarda, Çırağanotelinin bahçesinde beraberdik. Aklı, Zeki Velidi Togan'ın mezarını ziyarete takılmıĢtı. Bizimyetkililer, Zeki Velidi adını bilmiyorlardı ki, mezarını bilsinler.Turgut Özal'ın, ölümünden birkaç gün önceki Bakü ziyaretinde yine gördüm onu.CumhurbaĢkanlığı konutunun önünde, üĢümesin diye Özal'ı kendi ceketiyle sararken. GülistanSarayında verilen akĢam yemeğinde "Çırpınırdın Karadeniz"i dinlerken ağlamayabaĢlamıĢtı. Bir hafta sonra, Kocatepe Camii'nin avlusunda Özal'ın tabutunu beklerkenyanyanaydık. Yine dimdik duruyordu; yine gözünde yaĢlar. Duygulu CumhurbaĢkanı. Ġnsan."Bey".
Turgut bey, ölümünden tam iki gün önce, Bakü'den Ankara'ya dönerken uçakta bana "BuElçibey o kadar iyi insan ki." demiĢti. "Eğer o giderse, korkarım sadeceAzerbaycan değil; Türkiye'nin Orta Asya bağlantıları da gider." Acaba "Yeni Ankara"niyetlerini mi sezmiĢti?Aradan iki ay geçti. Elçibey'i devirdiler. Olay, kayıtlara "Rus darbesi" diye geçti. OysaTürkiye'nin yeni yöneticilerinin kendisinin devrilmesinden yana davrandıklarını da biliyordu.Darbeye karĢı koyabilirdi. Ġktidar uğruna tek bir Azerî kanı dökmemeyi düĢünecek kadar"romantik" idi. O, "Bey" di. Bakü'yü bıraktı; Nahcıvan'ın en ucunda doğduğu köy Keleki'yeçekildi. Keleki'ye koĢtum. Küçük bir kulübe; bir çıplak masa, bir de sandalye. Keleki'de birgün olsun, bana kendi deyimiyle ifade ettiğince "Türkiye'nin serdarları"na, açıktansitem etmedi. Dört yıl, yine dimdik, bir "bey" olarak; yasal CumhurbaĢkanlığısüresinin bitimini bekledi ve Bakü'ye döndü.Ġktidarın tekrar ufukta göründüğü günlerde, aniden ve erkenden bu dünyadan göçtü.Günlerdir, ardından ağıtlar düzülüyor.Elçibey, alıĢılmadık türden dobra, derviĢ, aksakal kimlikli, eriĢilmez yücelikte bir ruhsoyluluğuna sahip, bir Türk lideriydi. Kısacası:O, "Bey"di.Sabah Gazetesi. 3.Eylül 2000
- Page 1:
SÖZ BAġIYavuz Bülent BAKĠLEREbu
- Page 4 and 5:
ELÇĠBEY ĠLE YÜZYÜZE KONUġMALA
- Page 7 and 8:
Zeki Velidi Togan'ın 1971'de Türk
- Page 9 and 10:
Pantürkizm değil-Temel ideolojini
- Page 11 and 12:
Gorbaçov'un danıĢmanları, bilha
- Page 13 and 14:
Biz iktisadî model konusunu demokr
- Page 15 and 16:
dünyası bize böyle yapamaz mı?
- Page 17 and 18:
Cephesi gibi Özbekistan halkı bir
- Page 19 and 20:
-Dede Korkut'ta sağ ve sol mu?-Ded
- Page 21 and 22:
Bakü'de onikibin asker ve polis va
- Page 23 and 24:
Elçibey: Evet!.. Ruslar'ın siyase
- Page 25 and 26:
demokrasi? SanayileĢme, nasıl bir
- Page 27 and 28:
Elçibey: Türkiye'deki tedrisat di
- Page 29 and 30:
Kemal ÇAPRAZTÜRK DÜNYASININ BÜY
- Page 31 and 32:
Ġmparatorluğu döneminde 4 büyü
- Page 33 and 34:
Baku'de Atatürk Akademisi kurmalı
- Page 35 and 36:
verecek devletlerden birisi olacakt
- Page 37 and 38:
Elçibey: Ġsyancı Albay Suret Hü
- Page 39 and 40:
Ayhan KATIRCIKARAELÇĠBEY'ĠN TALE
- Page 41 and 42:
Muhammet KUTLU"AZERBAYCAN'LA TÜRK
- Page 43 and 44:
AZERBAYCAN CUMHURBAġKANI EBÜLFEZ
- Page 45 and 46:
ELÇĠBEY ÜZERĠNE KONUġMALARAhme
- Page 47 and 48:
Cevap: Türk dünyasına inanmıĢ
- Page 49 and 50:
istese Bakü'den gitmeyebilirdi. Bi
- Page 51 and 52:
Atilla Kaya: Çok doğru, ayıptır
- Page 53 and 54:
ziyaret etmek suretiyle uzun uzun s
- Page 55 and 56:
Türkiye, Ayaz Muttalibov idaresini
- Page 57 and 58:
"oy vermek" karĢılığında kulla
- Page 59 and 60:
Elçibey'in Ġsa Yusuf Alptekin ile
- Page 61 and 62:
-"Ermenilerle aramızdaki savaĢ de
- Page 63 and 64:
Dost elinden esen yellerBana Ģiir,
- Page 65 and 66:
olmalıyım ki önce beni teskin et
- Page 67 and 68:
efahı ise Türkiye'yle mümkün. A
- Page 69 and 70:
"Namertler! Guldurlar! (EĢkıyalar
- Page 71 and 72:
Pilot mecburen Ermenistan üzerinde
- Page 73 and 74:
Sağ elini avucumun içine aldım.
- Page 75 and 76:
FATĠH KISAPARMAK ĠLE ELÇĠBEY SO
- Page 77 and 78:
musikiĢinasları Batıyı taklitte
- Page 79 and 80:
- "ġimdi beni iyi dinleyin! Bundan
- Page 81 and 82:
Tevazuu, kendi Ģahsında, bu kadar
- Page 83 and 84: BAġSAĞLIĞI DĠLEKLERĠAzerbaycan
- Page 85 and 86: ELÇĠBEYProf.Dr. Turan YAZGANElçi
- Page 87 and 88: ELÇĠBEY'ĠN VEFATIBülent AKARCAL
- Page 89 and 90: ELÇĠBEY'ĠN ARDINDANFuat BOLSiyas
- Page 91 and 92: ELÇĠBEY'ĠN ARDINDANM.Necati ÖZF
- Page 93 and 94: Ömrünün en değerli yıllarını
- Page 95 and 96: Ancak hedef insanları sağlıklar
- Page 97 and 98: Sovyetler Birliği döneminde, 1975
- Page 99 and 100: ONUN GÜCÜ HALKTA, KESERĠ HAKTAEb
- Page 101 and 102: Güney SIDDIKOĞLUO BĠR BOZKURT'TU
- Page 103 and 104: vatan derdine sığmazsınız. Ne m
- Page 105 and 106: ölünmesi için adını, dilini un
- Page 107 and 108: ELÇĠBEY ÇAĞDAġ TÜRKÇÜLÜĞ
- Page 109 and 110: Y.Oğuz'un, C.Beydilli'nin, A.Rehim
- Page 111 and 112: yönelecek ve bir iç savaĢın ka
- Page 113 and 114: lehçemizi düzeltelim. Türkiye'de
- Page 115 and 116: terk etmek mecburiyetinde bırakıl
- Page 117 and 118: Tabii Halk Cephesi Azerbaycan'ın y
- Page 119 and 120: Cemil ÜNALULU BĠR TÜRK'Ü KAYBET
- Page 121 and 122: Senin için makamların en yücesi,
- Page 123 and 124: miktarda para vererek iĢbaĢına g
- Page 125 and 126: Türkleri'nin yaĢadığı toprakla
- Page 127 and 128: yürüttü. 7 Haziran 1992'de de De
- Page 129 and 130: kavrayıp Azeri gençliğini de (bu
- Page 131 and 132: düĢünce ve hatıralarımdan gele
- Page 133: O'nu yeniden rahmetle anıyorum. B
- Page 137 and 138: Elçibey, Türk siyasetçilere güv
- Page 139 and 140: Öldükten sonra Türkiye'de lâyı
- Page 141 and 142: Türkiye onu yalnız bıraktı.Yazg
- Page 143 and 144: kadar önemli mi' diye sorup 'Evet
- Page 145 and 146: Bahtiyar Vahapzade ile beraber hapi
- Page 147 and 148: Politikanın içyüzündeki yüzsü
- Page 149 and 150: -Biz Kumuk Türkleriyiz. (Ben Kumuk
- Page 151 and 152: topraklarıydı. Bu söylemi Ġran'
- Page 153 and 154: Elçibey'in Azerbaycan Türk Cumhur
- Page 155 and 156: Yoksa, Tanrı biliyor, hayallerimde
- Page 157 and 158: Emin Resulzade'yi, Müsavat Partisi
- Page 159 and 160: ama Azerbaycan kazanılırdı. Petr
- Page 161 and 162: ġimdi ben de diyorum ki, toprak ü
- Page 163 and 164: Binaenaleyh, milliyetçilik ideali,
- Page 165 and 166: TÜRK DÜNYASININ ACI KAYBIHasan Me
- Page 167 and 168: DÜNYAYI ġAġIRTAN LĠDER: EBULFEZ
- Page 169 and 170: O, Azerbaycan'ın ilk CumhurbaĢkan
- Page 171 and 172: Bize göre, Azerbaycan'ın azadlık
- Page 173 and 174: çalıĢıyordu. Bütöv Azerbaycan
- Page 175 and 176: ELÇĠBEY'DEN SONRA AZERBAYCANDr.Ga
- Page 177 and 178: Bütün bunlara rağmen, Elçibey'i
- Page 179 and 180: YOKLUĞU HAZMEDEMEMEKAliĢan SATILM
- Page 181 and 182: verdim, ne var bunda" mantığı bu
- Page 183 and 184: BĠR YEL ESĠYOR, BAKIYORSUN, BENDE
- Page 185 and 186:
Milletlerde dalgalanıyor. Halefler
- Page 187 and 188:
kalakaldım. Telefon devamlı çal
- Page 189 and 190:
Elçibey ya sen! Gülhane Askerî H
- Page 191 and 192:
Bedelim kan ve can ile ödedikleri
- Page 193 and 194:
ELÇĠBEY'ĠN VASĠYETĠYavuz Büle
- Page 195 and 196:
Tebriz'e, hürriyetine kavuĢtuktan
- Page 197 and 198:
Elçibey'i iyi tanımalı vasiyetin