Harita Dergisi - Harita Genel Komutanlığı

Harita Dergisi Temmuz 2010 Sayı 144A.Kılıçoğlu vd.Fiziksel yeryüzünde ölçülen gravitenin seçilenreferans yüzeyine indirgenmesi veya diğer birdeyişle normal gravitenin gravite ölçü noktası içinhesaplanması serbest hava indirgemesi veyayükseklik düzeltmesi olarak bilinir. Fizikselyeryüzünde ölçülen gravitenin teorik olarak doğrubir biçimde indirgenmesi için gravitenin düşeygradyenti (∂ g∂H) bilinmelidir. P fiziksel yeryüzünoktasında ölçülen gravite geoit/elipsoitüzerindeki P0noktasına Taylor seri açılımı ileindirgenebilir.g0∂g= gH− H(31)∂HP0noktası ile fiziksel yeryüzündeki P noktasıarasında hiçbir kitle olmadığı kabul edilerekg +0gHAFA F= (32)∂g− H∂H= (33)Serbest hava indirgemesi ( AF) tanımlanır.Gerçek gravitenin düşey gradyenti normalgraviteninkine eşit kabul edilerek;2γa ⎡5 2 ⎤ 3γa 2AF= gh− g0= − (1 f m ( 3 f m )sin ϕ ) h + h2a ⎢+ + + − +⎣2 ⎥⎦ a(34)elde edilir. GRS80 sistemi için yukarıdaki formülbasitleştirilerekA2−82F= −( 0.3087691 − 0.0004398 sin ϕ )h + 7.2125x10 h (35)elde edilir. Burada AF(mGal) ve h (m)birimindedir. Pratik uygulamalarda serbest havadüzeltmesi;A F∂γ ≅ − H ≅ 0.3086 H(36)∂holarak kullanılmaktadır (Wellenhof, 2005). Buçalışmada (34) ile verilen ikinci dereceden eşitlikkullanılmıştır. (35) ve (36) eşitlikleri ile serbesthava indirgemesi arasındaki fark, enleme de bağlıolarak, birkaç mGal seviyesinde olmaktadır.Türkiye için hesaplanan serbest hava indirgemedüzeltmesi Şekil 5’de verilmektedir.Şekil 5. Türkiye için hesaplanan serbest hava indirgeme düzeltmesi.12