Harita Dergisi - Harita Genel Komutanlığı

Harita Dergisi Temmuz 2010 Sayı 144Osmanlı HaritalarıAli Macar Reis AtlasındakiHacı Ebu’l Hasan HaritasıKartografya tarihinde daha geniş alanları gösteren enlem ve boylamçizgileri yerine rüzgârgülü taşıyan deniz haritaları portolan adıylaanılmıştır. Portolon haritalar 13’üncü yüzyılın sonlarına doğru Cenovakaptanları tarafından yapılmaya başlanmıştır. Önceleri sadeceAkdeniz’de dar alanlar ve limanları kapsamış, artan bilgiler ışığında diğeralanlarda portolanlarda yer almaya başlamıştır. Denizciler tarafındangörerek ve bilerek yapıldığından, o yıllarda çizilmiş diğer haritalara oranlaçok daha doğru bilgiye sahiptir. Denizin tuzu ve neminden korumakamacıyla genellikle deri üzerine çizilmiştir. Portolanlar kuzeyeyönlendirilmiştir. Bu tutum, günümüz haritacılığının da temel ilkelerindenbirini oluşturur. Portolanlar üzerinde, rüzgârgülü adı verilen aslındapusula taksimatından başka bir anlama gelmeyen odak noktaları görülür.Bu noktalardan çıkan 16 veya 32 kol bütün haritayı boyda boyakateder. Portolanlar üzerinde ölçekler de yer alır. Böylece gemi kaptanıherhangi bir limandan hareket ettiğinde pusula yardımıyla rotasındansapmadan yol alabiliyor, ölçek yardımıyla ne kadar yol alacağınıhesaplayabiliyordu.Günümüzde Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi HazineKitaplığında bulunan Ali Macar Reis Atlası, yedi haritadan olușur. AliMacar Reis atlası içerisinde yer alan 1552 yılında Hacı Ebu’l Hasantarafından yapılmıș, Akdeniz, Karadeniz, Avrupa ve Kuzey Afrikakıyılarını gösteren bu harita, portolan haritaların özelliklerinitașımaktadır. Ayrıca bu haritada Osmanlı minyatür sanatının etkileri degörülmektedir.