Harita Dergisi - Harita Genel Komutanlığı

Harita Dergisi Temmuz 2010 Sayı 144B.Aktuğ vd.doğrudan ölçü duyarlığına bağlı olmayıp, üstdereceli ağ noktalarının duyarlığına da bağlıdır.Mevcut yörünge duyarlığı ve atmosferik hataların10 km içindeki korelasyonu dikkate alındığındaC3 dereceli ağ noktalarının ağ hiyerarşisineanlamlı katkı sağlamadığı değerlendirilmektedir.C4 dereceli noktalar olarak bilinen poligonnoktaları için BÖHHBÜY’nde öngörülen duyarlık±8 cm olarak şeklindedir. Eren ve diğ. (2009)tarafından TUSAGA-Aktif Marmara istasyonlarıiçin yapılan “benchmark” testinde 70 km ye kadarolan uzaklıklar için yatayda ±8 cm, düşeyde ise±9 cm nin altında değerler elde edilmiştir.TUSAGA-Aktif ile RTK yöntemiyle C4noktalarının ölçülmesi durumunda en yakınreferans istasyonunun ortalama 50 km dolayındaolacağı değerlendirilerek, C4 dereceli noktalarınTUSAGA-Aktif ile ölçülmesinin yeterli duyarlığısağlayacağı söylenebilir. Bunun yanında, RTKyönteminin duyarlığının daha üst dereceli ağnoktaları için yetersiz olacağının da vurgulanmasıyararlı olacaktır. Ağ hiyerarşisi yapısı itibariylehataların yayılmasına neden olmaktadır. Örneğin,tek seferde yapılabilecek bir sıklaştırma yerinebirden fazla alt dereceli nokta oluşturulmasıdurumunda her bir alt dereceli noktanın hatalarıbirikerek tek seferdekine nazaran daha düşükduyarlık elde edilecektir. Yersel ağların geometrikdistorsiyonu buna güzel bir örnek olarakverilebilir. Buna karşın kullanılan ölçü aletlerininsınırlamaları ağ hiyerarşisini zorunlu kılabilir.Yersel ağlar için oluşturulan ağ hiyerarşisi bu türzorunluluklara bağlı olarak doğmuştur. Buanlamda, uzay tekniklere dayalı ağlarınsıklaştırması için belirlenen ağ hiyerarşisi ile bazuzunluğuna bağlı olarak artan hataların dengedetutulması gerekmektedir.Günümüzde, web tabanlı konumlamahizmetleri yaygın bir şekilde kullanılmakta olup,bu hizmetler doğrudan sabit GPS istasyonlarınadayalı ve statik gözlemler kullanılarakyürütülmektedir. Sabit GPS istasyon ağlarında enyakın istasyonun 150 km ye kadar uzaklıktaolduğu dağılımlar göz önüne alındığında (Şekil5), bu uzaklıklardan da doğrudan referansistasyonlarına bağlantı yapıldığı gözlenmektedir.Hizmete girecek olan TUSAGA-Aktif ileülkemizde de benzer uygulamalara olan ihtiyaçve talep olabileceği dikkate alındığında,BÖHHBÜY’nin bu tür uygulamaları da içerecekağ hiyerarşisi, duyarlık ve baz uzunluğu ölçütleriiçerecek şekilde güncellenmesinin yararlı olacağıdeğerlendirilmektedir.Mevcut yörünge duyarlıklarının ulaştıklarıdüzey dikkate alındığında, kısa ölçü sürelerinde(3 saatten az) baz uzunluğu ile en önemlisınırlamanın troposferik ve iyonosferikgecikmeden kaynaklandığı söylenebilir. Sözkonusu atmosferik etkiler zaman zaman büyükdeğişkenlik gösterebilmekte, mekansaldeğişimleri toplamda 100 km lik bir baz uzunluğuiçin 10 cm yi geçebilmektedir. Baz uzunluğunabağlı bu tür sınırlamaları azaltmanın diğer bir yoluise Sanal Referans İstasyonu (SRİ) VirtualReference Station) verilerinin kullanılmasıdır. Sözkonusu atmosferik etkiler SRİ ölçülerine yüzeyaradeğerlemeden geçirilmiş olarakyansıtılacağından, bu veriler kullanılarak statikyöntemle yapılacak sıklaştırmada bazuzunluğuna bağlı hatalar önemli ölçüde azaltılmışolacaktır. Bu anlamda, baz uzunluklarının 50km’yi geçtiği TUSAGA-Aktif istasyonlarındanstatik yöntemle sıklaştırma yapılmasındadoğrudan referans istasyonları yerine SRİverilerinin kullanılması gerekmektedir.Sonuç olarak;• Uydu tabanlı ağlarda uzun bazlarınölçülebilmesi olanaklı olduğundan hataların bazuzunluğuna bağlı olarak yayılmadığı, bilakis, butür ağlarda olması gerekenden fazla ağhiyerarşisi (alt dereceli ağlar) oluşturulduğutakdirde hataların birikmesinin söz konusuolduğu,• TUSAGA-Aktif ile C4 dereceli noktalarındoğrudan elde edilmesi olanaklı olmakla birlikte,belirtilen birçok nedenden ötürü statik ölçümlereolan ihtiyacın devam edeceği,• Statik yöntemle ölçme çalışmaları yapılmasıhalinde, TUSAGA-Aktif dışında, TUSAGA’nınnokta yoğunluğu olarak özellikle Batı Anadolu’daönemli oranda katkı sağlayacağı,• 2010 yılı itibariyle TUTGA noktalarının mevcutyapısı ve dağılımı ile yönergede C1 noktaları içinön görülen baz uzunluklarının uyumlu olmadığı,• Günümüzde, C4 dereceli noktaların teknikolarak sıklaştırma yapılmaksızın doğrudan statikölçümlerle TUTGA bağlantısı yapılarakbelirlenebileceği, ancak yersel aletlerle birliktekullanım amacıyla bazı kamu kurum vekuruluşlarının özellikle pilye tesisi bulunan dahaüst dereceli noktalara ihtiyacı olduğu,• C1 (AGA) ve C2 (SGA) noktaları içinBÖHHBÜY kapsamında verilen duyarlıkölçütlerinin son on yıldaki gelişmeler dikkatealınarak günümüzde 50 km ye kadar olan bazlariçin ve de 2 saat yerine yarım saat ile desağlanabileceği,48