Harita Dergisi - Harita Genel Komutanlığı

Harita Dergisi Temmuz 2010 Sayı 144B.Aktuğ vd.“TUSAGA-Aktif Sistemi İle KoordinatBelirleme, Ölçüm, Hesap ve KontrolYönergesi”nde de benzer şekilde iki adetTUSAGA-Aktif istasyonuna bağlantıöngörülmektedir. Yapılan incelemede, ortalamauzaklık 53.9±9.4 km bulunmuş olup, söz konusuuzaklıkların dağılımı Şekil 4’de gösterilmektedir.10080tanesi yörünge, troposfer ve iyonosfer olaraksıralanabilir (Vollath vd., 2000; Rizos, 2002).Uluslararası Yöngüdüm Uydu Sistemleri Servisi(IGS) ürünlerinin ortaya çıkmasından ve degünümüzdeki yüksek duyarlığa erişmesindenönce, jeodezik çalışmalarda göreli GPSuygulamalarına ait ölçü duyarlıklarının bazuzunluğuna bağlı olarak ifade edilmesi temelolarak yörünge hatalarına bağlıydı (Seeber,1993).Nokta Sayısı604020020 30 40 50 60 70 80 90 100Şekil 4. Belirlenen orta noktaların uzak TUSAGA-Aktif istasyonuna göre uzaklıkları.Görüleceği üzere TUSAGA-Aktifistasyonlarına olan uzaklık değerleri TUTGAnoktalarına göre olanın yaklaşık iki katındanfazladır. Baz uzunluklarının büyük bölümü 50-60km arasında olup, uzaklıkların %90’ından fazlasıise 70 km den küçüktür.Farklı ülkelerde kurulan Sabit GPSistasyonları mekânsal yoğunluğu ülkelere görefarklılık göstermekle birlikte, genel olarakortalama 50–150 km arasındadır. Buna göreTUSAGA-Aktif istasyon yoğunluğunun uygunolduğu söylenebilir.Ülke temel Sabit GPS Ağı kurulmasındaöncü ülkelerden A.B.D. ‘deki istasyonlarınyakınlık ilişkisi Şekil 5’de gösterilmektedir(Weston ve diğ., 2002). Buna göre en yakınCORS istasyonunun uzaklığı ortalama ~70 kmolup, önemli sayıda 150 km aştığı durumlarbulunmaktadır.3. ÖLÇÜ SÜRESİ VE DUYARLIK İLİŞKİSİTemel olarak GPS ölçülerinin duyarlığı bazuzunluğuna bağlı olarak değişmektedir.Duyarlığın baz uzunluğuna bağlı olaraktanımlanmasının nedeni, baz uzunluğu arttıkçakullanılan göreli konumlama modelindeki baştayörünge ve atmosferik etkiler olmak üzere diğerfiziksel etkilere ait mekansal korelasyonununazalmasıdır. Söz konusu hataların en büyük üçŞekil 5. A.B.D. Sabit GPS İstasyonlarınındağılımı (Weston vd., 2009).Bunun diğer bir nedeni de 1990’lı yıllardabirçok ticari yazılımın IGS tarafından yayınlananhassas efemeris bilgisini kullanamaması ya dahassas efemeris bilgisinin ancak iki hafta sonraelde edilmesi olarak düşünülebilir.Günümüzde, hemen hemen tüm GPSyazılımları hassas yörünge bilgilerinikullanabilmekte, iyonosferden bağımsız model ileiyonosfer etkilerini model kullanarakgiderebilmekte ve hatta troposfer için yerelkestirim yapabilmektedir.Yörünge hatalarının baz uzunluğuna bağlıolarak baz doğruluğuna etkisi;∆rr∆bcb= (1)şeklinde ifade edilebilir (Seeber, 1993). Burada, ruydu yörünge yüksekliği, ∆r yörünge hatası, bbaz uzunluğu ∆b baz vektörü hatası ve c iseampirik katsayıdır. Seeber (1993) tarafındanverilen (1) eşitliğinde c katsayısı 1 olup, sözkonusu katsayının 4-10 olması gerektiği yönündegörüşler de mevcuttur (Zielinski, 1989).GPS ölçüleri ile birlikte gerçek zamanlı eldeedilen yayınlanmış yörünge (broadcastephemeris) son 15 yılda oldukça iyileşmiş olup,ilk başlarda 20 m olan duyarlığı günümüzde 1 mdüzeyine gelmiştir (Kouba, 2003). Benzer44