Harita Dergisi - Harita Genel Komutanlığı

Harita Dergisi Temmuz 2010 Sayı 144B.Aktuğ vd.Şekil 7. Ölçü süresi ve duyarlık ilişkisi(Soler vd., 2006).Sonuç olarak, (2) eşitliği 4 saat ve daha uzunölçü süreleri için yeterli duyarlık sağlamaklabirlikte 4 saatten kısa ölçümler için temsil edicinitelikte değildir. Snay ve diğ. (2002) benzerşekilde ölçü süresininin artırılması ile duyarlığınsadece ilk üç saatte anlamlı şekilde arttığınıortaya koymuşlardır. Kısa ölçü süreleri için Haklive diğ. (2008) tarafından çok daha yoğun bir verikümesi ile yapılan güncel bir çalışmada eldeedilen ölçü süresi ve duyarlık ilişkisi Şekil 8’degösterilmektedir.Şekil 8. Ölçü süresi ve duyarlık ilişkisi(Hakli vd., 2008)Hakli vd. (2008) tarafından deneysel olarakelde edilen ve Şekil 8’de verilen sonuçlara göre,BÖHHBÜY kapsamında C dereceli noktalar içinbelirtilen ±3 cm duyarlık için 50 km’lik baz için 30dakika, 100 km’lik baz için ise 4 saat ölçügerekmektedir. Hassas efemeris kullanılmasıdurumunda söz konusu ölçü zamanları 50 km’likbaz için yine 30 dakika iken, 100 km’lik bazda 2saatin altında ölçü yapılması yeterli olmaktadır.BÖHHBÜY’de AGA ve SGA noktaları için ±3cm olarak ön görülen doğruluk standardının iseuluslararası standartlardan da yüksek olduğudeğerlendirilmektedir. Örneğin, Hong KongJeodezi Kurumu Tarafından belirlenenstandartlara göre referans istasyonu dışındakisıklaştırma noktaları için ön görülen duyarlık5-10 mm + 1-3 ppm şeklindedir. Bu standart,BÖHHBÜY C1 dereceli noktaları için 30 km lik birbazda 3.5-10 cm’lik duyarlığa karşılık gelmektedir(GSSSM, 2004). Benzer şekilde, sıklaştırmanoktaları için (C dereceli) noktalarda FGCC(1988) tarafından yayınlanan standartların enyükseği 10 mm + 10 ppm şeklindedir. Bustandart, bir C1 noktası için 10 cm’ye karşılıkgelmektedir. Diğer yandan duyarlık ölçütleriningünümüz koşullarında baz uzunluğu yerine noktakonum duyarlığına bağlı hale getirilmesi gerektiğiMcCay (2001) tarafından da vurgulanmıştır.GPS ile göreli konumlamada baz uzunluğunabağlı hatalar temel olarak yörünge, iyonosfer vetroposfer olarak üç grupta incelenebilir. Günümüzyörünge duyarlıkları ele alındığında bazuzunluğuna bağlı hataların statik ölçümlerdekietkisi yukarıdaki bölümde incelenmiştir.Atmosferik hatalardan troposferik hatalarhidrostatik ve su buharı bileşenlerindenoluşmakta olup, hidrostatik bileşen analitikmodellerle yüksek duyarlıkta belirlenebilmektedir(Leick, 1990; Seeber, 1993). Troposferikgecikmeler hidrostatik modeller ile enlem veyüksekliğe bağlı hesaplanmakta olup(Saastamoinen, 1973; Hopfield,1977) uygunizdüşüm fonksiyonlarıyla (Niell, 1996; Marini,1972), sinyal yolu üzerindeki gecikmeler yüksekduyarlıkta hesaplanabilmektedir (Mendes veLangley, 2004). Yükseklik açısının 5° den dahabüyük olduğu durumlarda izdüşümfonksiyonunun seçimi önemli olmamakla beraber,sayısal hava modellerine dayalı yeni nesilizdüşüm fonksiyonlarıyla daha yüksek duyarlıkelde edilebilmektedir (Boehm ve diğ., 2006). Buanlamda, troposfere bağlı hataların büyükbölümünün ıslak bileşenden kaynaklandığısöylenebilir. Islak bileşeninin baz uzunluğunabağlı duyarlılığını göstermek için örnek olarak2008 yılının 342. gününe ait yağışa dönüşebilirsu buharı miktarı Şekil 9’da verilmiştir.Aradeğerleme (enterpolasyon) ve veri eksikliğinebağlı olarak kenarlarda oluşan ani değişimlerdikkate alınmadığında, yağışa dönüşebilir sumiktarının mekânsal değişiminin en yüksek 2mm/40 km olduğu söylenenebilir.Şekil 9. 2008 yılınının 342. günü için Yağışadönüşebilir su buharı.46