Harita Dergisi - Harita Genel Komutanlığı

Harita Dergisi Temmuz 2010 Sayı 144A.İ.KURT vd.• C Derece Ağlar ve Noktalar: B derece ağınsıklaştırılması ile oluşan ağlardır ve aşağıdaki altdereceli ağ ve noktalardan oluşur:• C1 Derece Ağlar ve Noktalar: Üst derecedekiağlara dayalı, baz uzunluğu 15–20 km olan ağ venoktalarıdır (Ana GPS Ağı ve noktaları: AGA).• C2 Derece Ağlar ve Noktalar: Üst derecedekiağlara dayalı, ortalama kenar uzunluğu 5 km olanağ ve noktalarıdır (Sıklaştırma GPS Ağı veNoktaları: SGA).• C3 Derece Ağlar ve Noktalar: Üst derecedekiağlara dayalı, en büyük baz uzunluğu 3 km olanağ ve noktalarıdır (Alım için Sıklaştırma Ağı veNoktaları: ASN).• C4 Derece Ağlar ve Noktalar: Üst derecedekiağlara dayalı poligon ağı ve noktaları ile poligonbağlanabilen fotogrametrik noktalarıdır.Yine aynı yönetmeliğe göre, oluşturulacak C1ve C2 derece ağ nokta (AGA ve SGA) hızları,TUTGA nokta hızlarından enterpolasyonlahesaplanmaktadır. Bu durumda, TUTGA noktahızlarındaki hatalar yayılarak söz konusu noktahızlarını olumsuz olarak etkilemektedir.Hız hesaplamaları tamamlanmış olan TUTGAnokta hızlarındaki periyodik sinyallerdenkaynaklanan hataları anlamak mümkün değildir.Ancak, iki epok ölçü yapılmış olan bir noktada hızbelirlenirken hangi epoklardaki ölçülerin hesabakatıldığı bilgisinden yararlanarak bu etkilerhızlardan çıkarılabilir. İkiden fazla epokta ölçüyapılmış noktalarda ise, ölçü epoklarındakikoordinat bilgileri alınarak, yine ilgili epoklardakikaydırılmış koordinat bilgilerine düzeltmelergetirilebilir. Dolayısıyla, düzeltilmiş hıza sahipTUTGA noktalarından enterpolasyonla eldeedilecek hızlar ile AGA ve SGA noktalarındaki hızbelirleme çalışmalarına yönelik sıkıntılargiderilmiş olacaktır.b. Senelik Etkilerin GridlenmesiBu çalışma kapsamında Türkiye’de faaliyetgösteren 6 sabit GPS istasyonuna ait zamanserileri analizleri yapılarak baskın olarak tespitedilen senelik ve altı aylık sinyallerin genliklerihesaplanmıştır. Elde edilen genliklerdenyararlanarak 1x1 derecelik grid köşe noktalarındagenlik değerleri enterpole edilmiştir. Bu gridlerdenyararlanarak ilgili TUTGA noktasının veyadeformasyon noktasının hızına düzeltmegetirilebilir. Senelik etkilerin enterpolasyonuSurfer yazılımı ile Krigging metodu kullanılarakgerçekleştirilmiştir.c. TUTGA Hızlarının İyileştirilmesineYönelik Uygulamaİki veya daha fazla epok ölçü yapılan TUTGAnoktalarının hangi epoklarda ölçü yapıldığıbilgisinin temin edilmesiyle hızlarının incelemesiyapılabilir. Öncelikle, söz konusu epoklardakisenelik etkiler hesaplanır. Örnek olarak İstanbulSGPS istasyonu üzerinde kampanya ölçümüyapılmış ve bu durumda sabit istasyon ve sözdekampanya noktasının aynı etkilere maruzkaldıkları kabul edilmiştir. İstanbul SGPSistasyonunun yükseklik bileşenini ele alarakçalışmanın aşamaları aşağıdaki gibi olacaktır.TUTGA noktasının ölçü epoklarınınbulunması:t 1 =2002.3192t 2 =2003.6397y 1 =-3.98 mmy 2 = 6.08 mmgerçek ölçü epokları koordinat zamanserisinin içerisinden alınarak kampanya tipi ölçüyada başka bir deyişle TUTGA noktası olarakkabul edilmiştir. Aldığımız bu iki epok koordinatıTUTGA noktasının ölçü epokları ve koordinatlarıda ilgili epoklara karşılık gelen konum bilgileriolarak kabul edebiliriz. Bu iki noktadanhesaplayacağımız doğrusal hız,Vy−−y2 1ilk= (5)t2t1eşitliğinden hareketle V ilk =7.61 mm/yıl olarakbulunmuştur.Zaman serileri analizi ile İstanbul sabit GPSistasyonuna ait doğrusal hız -0.803 mm/yıl olarakhesaplanmıştır. Bu hız, istasyona ait 5 senelikzaman serilerinin, senelik ve altı aylık etkileri degöz önüne alınarak hesaplandığı için gerçeğe enyakın hız olarak değerlendirilmektedir. Yine aynıanaliz ile istasyona ait senelik ve altı aylıksinyallerin sinüs ve kosinüs bileşenleri eldeedilmiştir.TUTGA epoklarına düzeltme değerleriningetirilmesi: Zaman serileri analizi ile hesaplanansenelik ve altı aylık etkileri aşağıdaki formüldeyerine koyarak ilgili epoklardaki düzeltmedeğerleri elde edilmektedir.Senelik Etki = a.sin(2πft i ) + b.cos(2πft i )Altı Aylık Etki = c.sin(4πft i ) + d.cos(4πft i )Yukarıdaki eşitliklerde a,b,c ve d parametrelerisırasıyla senelik ve altı aylık etkilerin sinüs ve26