fe91dea1d5b6e592e5c65ce9c2fcbec67ee61d14

Marksçı meta fetişizmi kavramını netleştirmemiz gerekir.Bir ilk yaklaşım olarak denebilir ki meta fetişizmi "insanların gözündefantastik bir biçime, şeyler arasındaki bir ilişki biçimine bürünen,insanlar arasındaki belirli bir toplumsal ilişkidir" (Marx 1974:77). Belli bir metanın değeri (ki bu değer aslında çeşitli metalann üreticileriarasındaki toplumsal ilişkilerden oluşan ağın bir nişânındanibarettir), bir başka şey-metanın, yani paranın yan "doğal” bir özelliğibiçimine bürünür: Belli bir metanın değerinin şu kadar para olduğunusöyleriz. Sonuç olarak, meta fetişizminin asıl özelliği, insanların yerinişeylerin aldığı o ünlü yerdeğiştirme değildir ("insanlar arasındakibir ilişki şeyler arasındaki bir ilişki biçimine bürünür"); daha çok, yapılaşmışbir ağ ile ağın unsurlarından biri arasındaki ilişkinin yanlıştanmmasıdır:Aslında yapısal bir etki, unsurlar arasındaki ilişkilerağının bir etkisi olan şey, unsurlardan birinin dolaysız bir özelliğiymişgibi görünür, sanki bu özelliğe, diğer unsurlarla arasındaki ilişkinindışında sahipmiş gibi.Böyle bir yanlış-tanıma, "insanlar arasındaki bir ilişki"de olduğugibi "şeyler arasındaki bir ilişki"de de ortaya çıkabilir - Marx değerifadesininbasit biçiminden bahsederken bunu açıkça belirtir. A metasısahip olduğu değeri ancak bir başka B metasıyla ilişki kurarak ifadeedebilir ki böylece B onun eşdeğeri haline gelir: Değer ilişkisinde, Bmetasımn doğal biçimi (kullanım değeri, pozitif, ampirik özellikleri)A metasımn bir değer biçimi olarak işlev görür; başka bir deyişle,B'nin gövdesi A için kendi değerinin aynası haline gelir. Marx bu düşüncelereşu notu eklemiştir:Bir bakıma, durum insan için de metalarda olduğu gibidir. İnsan dünyayaelinde bir aynayla ya da "ben benim" demekle yetinen Fichteci bir filozof olarakgelm ediğine göre, kendini önce başka insanlarda görür ve tanır. Peter insanolarak kendi kimliğini ancak, önce kendini aynı türden bir varlık olarak Paul'lekıyaslayarak yerleştirir. Ve Paul böylece, sırf kendi Paul kişiliği içinde dururken,Peter için insan türünün ömek-tipi haline gelir. (Marx 1974: 59)Bu kısa not bir bakıma Lacancı ayna evresi teorisini öncelemektedir:Ego özkimliğine ancak, bir başka insanda yansıyarak -yani bu başkainsan ona bütünlüğüne ilişkin bir imge sunduğu sürece- ulaşabilir; nitekimkimlik ve yabancılaşma kesinlikle bağıntılıdır. Marx bu benzeşikliğisürdürür: Diğer B metası, ancak A onunla kendi değerinin görünüm-biçimiolarak ilişki kurduğu sürece, ancak bu ilişki içinde bir eşdeğerdir.Ama görünüm -fetişizme özgü tersine çevirme etkisi de buradangelir- tam tersidir: A, B ile öyle bir ilişki kurar gibi görünmekte-