You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
tea u sedziwa hune mufu a bva hone. Izwo zwa ḓo kona u ita uri muya wawe u<br />
lale nga mulalo na kha vho salaho zwa konou vha nakela. Tombo ḽihulwane li a<br />
vhewa hune ṱhoho ya vha hone. Nṱha ha ḽivhiḓa vha ṱoma davhi ḽa muri wa<br />
Mukonde une wa ḓo shuma sa murunzi. Aschwaden (1987:261) musi a tshi<br />
ṱahisa wawe muhumbulo u ri:<br />
A big stone is placed at the spot where the dead is<br />
buried. Many Karanga plant a “ Mukonde” tree at the<br />
spot, and this tree is said to be suitable because it<br />
cannot be eaten by animals or used as firewood. The<br />
tree is seen as most important as it represents the<br />
head, and people go when they want to say few<br />
words to the deceased.<br />
Nṱha ha ḽivhiḓa ḽawe vha sumbedzisa uri hu a vhewa zwithu zwe a vha a tshi zwi<br />
shumisa. Vhathu avha vha na lutendo lwa uri mufu wavho u khou ya u tshila sa<br />
zwe a vha a tshi tshilisa zwone. Zwithu izwo vha tenda kha ḽa uri u ḓo dovha<br />
hafhu a zwi shumisa kha shango ḽa vhomakhulukuku wawe.<br />
Vha dovha hafhu vha amba uri nga murahu ha mbulungo, vhathu vha tea<br />
dzhenelela kha mushumo wa u ṱamba tshika. Afha vhathu vha ṱamba khofheni,<br />
zwanḓa na milenzhe. Izwo vha ri zwi vha zwi khou itelwa uri vhathu vha sie<br />
buse ḽoṱhe henengei ḽivhiḓani. Arali vha nga vhuya vha ita milingo ya u ṱuwa<br />
na mabuse ayo muṱani, zwi mbo vhidza lunwe lufu. Izwo ndi uya nga ha mvelele<br />
yavho. Vha amba uri vhaṅwe vha ya vha ṱamba mulamboni wa tsini.<br />
Muhumbulo muhulwane wa zwoṱhe ndi wa u shavhisa malwadze ane a nga ḓa<br />
nga murahu ha lufu. Vhathu vha dovha hafhu vha ofha uri ha sa itwa izwo muya<br />
54