топонимика

салыстырганда кер1 багытта агуын (Тергсаккан), тауды курайтынжыныстардыц тусщ (Актау), езен суынын жылдамдыгын (Агыныкатты),келдщ агынды сипатын (Ак кел - «агынды кел» магынасындажене т.б. мысалга келтаруге болады.Ектшден, табиги нысандардын шаруашылык манызы тургысындабагалануы олардын атауларында керннс табады. Мысалы,жайылымдары шуйпн, жер бедер! шаруашылыкка колайлы тауЖаксытау, осы белгшерге карама-карсы сипатка ие тау Жамантауаталады. Су нысандарынын шаруашылыкка колайлы-колайсы з д ы ры да осы тектес «багаланудан» етедь Осы тургыда географиялыкнысаннын шаруашылыкка колайлы ерекшел1ктершщбастылары онын атауында кер1шс табатынын айрыкша атап етугеболады. Мысалы, Жалпаксаз конысы (Шыгыс Казахстан облысы).Ушшшгден, географиялык объектшер шшшщё карай аталады.Мысалы, Айрык аталатын езендерге арнаныц тарамдалуы тенболады, ал оронимдердеп «айыр» аньщтауышы таудын шшгншсипаттайды (Айыртау, Айыртебе).Кец1ст1к топонимия. Географиялык объектшщ коршаган ортадагыорны, табигат ерекшешктер1 онын атауына ыкпал етедгГеографиялык атаулардын тутас б1р тобы этимологиясы жагынангеографиялык объекттёрдщ кецГспкте орналасу ерекше-Л1ктер1н керсетед1. Мундай атаулардын жиынтыгын багдарлаушыатаулар немесе кещстщпШ топонимия деп атайды.Топонимикада кёщстактё баг дар алу категориясы деген угымбар. Муны лингвистер «кен1стжтщ сапапык б1рл1п занымен»тус1нд1ред1. Осыган сейкес, кез келген этностын геофафиялыккещспкт1 игеру! онын топонимиясында керш1с тапкан. Бул меселеэтностын дестурл1 медениепнщ сипаты ондагы кецктш бейне-С1не непзделетшдШмен тус1нд1р1лед1. Этногенез тургысынаналсак, ертурл! халыктардын кен1ст!кт1 кабылдауы, оны руханимедениетте бейнелеу! еркелк1 болуга тшс.Коршаган ортадагы белпл! б!р нысандарды, олардын ерекшел1ктершезшднс тусЫктер жуйес! комепмен дел бейнелеу! аркылытопонимдер елёмнщ тшд!к улпсш курайды. муны елемгйн топонимиялыкбейнес! деп атауга болады. Бул айрыкша улттде«кенют1к» концепт1С1 айкын кергшс тапкан. «Кен^спк» концепт1С1Г. В. Колшанский, Л. М. Дмитриева, С. П. Васильева, Л. Л. Габы-136