топонимика

5.3. Орта Азия мен Казакстандагы топонимиялыкжуйелердщ курылымдык жене мазмундыкерекшел1ктер|*Орта Азия топонимдершщ тщщк кабаттары. Орта Азияаумагындагы топонимдердщ тшдйс тургыдан ала-кулалыгыЭ. М. Мурзаев курастырган, стратиграфия лык баганадан айкынкершедь Бул багананьщ непзш каз1рп тшдер тургысында магынасынтусшд1ру мумюн емес, ете ежелп субстраттык, атауларкурайды. Олардыц катарында Хива (казакша нускасы - Хиуа),Самарканд атаулары жатады.Келес1 тшд1к кабат кене ирандык, болып табылады. Бул кабаттагытопонимдер кене замандарда осы аумакты коныстанып,епншшиспен айналыскан иран тщщ хальщтардьщ (хорезмднстер,бактриялыктар, согдылар) мурасы болып табылады. Бул атауларкатарына галымдар Вахш, Балхан, Хорезм атауларын жаткызады.Кене иран халыктарыныц сешм-нанымдары бойынша, Вахш депсу пер1штес1н атаган. Орта Азияда ерте кезендерде согдылыкЧинанчкат, Джамликат, Суткат, Навыкат, Узкат, Мулджакат,Кирминкат, Суйаб, Уркат, Дых-ы Чуб деген кала атауларыболтан. Кдз1рп кезде взбекстандагы Шахрисабз атауы кенеиран тшдшен аударганда «жасыл кала» дегецщ бйшредьVШ1НШ1 тшд1к кабатты жаца ирандык, (тежнс-памир) тщдердептопонимдер курайды. Бул тшдер казЁрп кезде колданыстаболгандыктан, этимологиясы мен семантикасы айкын ажыратылады.Олардыц арасында Орта Азия мен Казакстандагытопонимдер курамында жш кездесетш географиялык терминдербар. Абад термиш «кала» дегенд! бшд1ред1, Тур1кменстандагыАшхабад, Балканабад, Туркменабад, взбекстандагы Даштабад,Дехканабад, Пахтаабад, Шерабад, Халкабад, ТежпсстандагыКолхозабад, Кыргызстандагы Жалалабад атауларын калыптастырган.Дария термиш «улкен езен» магынасында аймакгагы 1р1 езендермен олардыц жагалауындагы объектшерге бершген:Эмудария, Дариялыфпацыр, К,азафария, Куацдария, Сырдария,Сурхандария, 1цкэрдария. Об (аб) термин) «су» деген магынаберед>, ол мынадай атаулар курамында бар: Мургаб, Обихингоу,Андароб, Варзоб, Дугаб, Обигарм, Хингоу, Сурхоб, Сиёхоб.162