топонимика

АЛевшиннщ «Описание киргиз-казачьих или киргиз-кайсацкихорд и степей» енбепнде Г. Клапрот мвлшетше сайкес, Алакелдщбурын Гурге-ноор деп аталганы, ал 1722-1723 жылдары курастырылганУнковский картасында келдщ Жонгар контайшысынынмэл1мет1 непзшде «Алак-Тугул» деп керсетшгеш туралы дерекбар. Осынын непзднде Алакелдщ Гурге-нор атауы XVIII гасырдьщорта тусына дешн, Алацты кел атауымен катар колданыстаболган деп топшылауга болады.1840 жылы Алакелдщ онтустж, шыгыс жене солтустж жагалауларыаркылы еткен А. Шренк ез экспедициясымен узынлыгы15 километрден асатын осы курлык жолагы аркылы келдщ карамакарсы жагына еткен. Ол ез1 еткен осы курлык жолагынын«Нарын езек» («Жщщже езек») деп аталатынын жене онын субетшен 2-3 метрге дейш кетершп турганы туралы деректер калдырган.Ал 1862 жылы осы ещрде болган А. Голубев мойнакгьщорталык белптн су алып кеткеш туралы жазган.Алакелдщ денгеш мен жагалау шшшшде еткен гасырлардаболган езгерютер кел табаны мен жагалаулык тузшмдёрге литологиялыкталдау непзшде де айгакталады. Кел тубшде каз1рпкезде меридиандык багытта, катарласа созылып жаткан жщ1шкесу асты жалдары орналаскан. Зерттеуш1 К. В. Курдюковтьщ пайымдауынша,бул жалдар жаратылысы жагынан кел туб1ндекалыптаскан емес, субаэралды жагдайда тузшгён курылым болыптабылады. Осынын непзшде Алакелдеп су децгеЙ! еткенгасырларда Шренк керген кездегщен де темен болган деп болжамжасау га болады.П. П. Семенов Тянь-Шанский 1840-1858 жылдар аралыгындаАлакел келд] алабы Шыгыс жене Батые деп аталатын ею бастыкелден тургандыгын, олардын арасы ен! 20 верст болатын батпактымойнак белш жатканы туралы жазган. Алакел денгешнщXIX гасырдын б1р1нш! жартысымен салыстырганда, едеудркетерш1п жатканын 1933 жылы 3. А. Сваричевская да атап керсеткен.Зертгеуип Алакелдщ онтустж-шыгыс шетшде жэне Емшезен1 сагасында су асында калган буталар мен агаштардын тамырларымен сынган бутактарына шш1п, жыртылып калатындыктан,бул аудандарда балыкшылар ау кура алмайтындыгы туралыжазады.148