топонимика

Алакелдщ морфометриялык елшемдерг де соцгы 170 жыл1шшде арту багытьшда сипатталады: кел ауданы 1840 ж Шренкбойынша 1700 км2 болса, 1862 ж Голубев деректер1 бойынша1776 км2, каз1рп кезде 2650 км2-д1 курайды. А.Ф. Голубев келузындыгьга 70 км, енш 43 км деп аныктаса, Б*К. Терлецкий (1931)бул елшемдердщ тшсшше 75 жене 48 км екецщпн келпред1,. алВ. К. Курдюков мел1меттер1 (1951) бойьшша 90 жене 50 км, казгрпкезде бул шамал ар тшсднше 104 жене 52 км деп есептелед1.Келдщ морфометриялык елшемдершдеп соцгы ею гасырдагыосы улкен езгергстердщ ез1 бул келдщ каздрп тппш менауданы осыдан 2-8 гасьф бурынгыга Караганда мулде езгешеболгандыгын айгактап тур. Олай болса, каздри Алакелдщ ортагасырлардагы Квтрлг кел аталуы географиялык жагынан толыктусщщршед1 деуге непз бар.Алакелдщ (суретте) ка-31рг1 атауы Казакстанда жи1кездесетш лимнонимдер катарынажатады. Тауаралыкказаншункырда орналасканАлакел бетшде жел багытымен жылдамдыгы жи1 езгерштурады. Осыган байланыстыпайда болатын толкындардыцбагыты мен жьшдамдыгы да теулшне бдрнеше рет езгердп, келдщжасылткым суынын тус1 толкын есершен ала-кула кер1н1ске иеболады (суретте). Кел суыныц бул сипаты жагалаудан айрьщшажаксы байкалады. Келддц ала болып кершу1 оныц басты ерекшелт болгандыктан, жерпл1кт1 халык оган «Алакел» деп атберген.2. Топонимдер тш тарихы мен лингвистикалык, географиядаак,парат кезг ретшде пайдаланыла алады. вйткет кептегенкене топонимдерде архаизмдер мен жергшкп ил диалекилер1езгерюс13 сакталган. Кене терминдердщ бгрг—к/аркрра. Бул свздщмагынасына XIX г вМ1р сурген окымысты Курбангали Халидез1т ц шагатай тшнде жарык керген «Тауарих хамса» ецбепндемынадай тусдюк берген: «Турю тшдес хальщтарда казактан баскасындабул атау кездеспейд!. Казактардьщ айтуында «каркара»таулар 1Ш1нде езгелерднен айрыкша турган би1к шокыларга мез-149