топонимика

Антипод-атаулар. Антипод сезше гректщ анти («карсы»)жене подос («аяк») деген сездер1 непз болган. Географиялыкатаулар арасында антипод бола алатын топонимдер б!р непздекалыптасып, баска сездердщ косылуы аркылы б1р-б1рше карамакайшымагына бередг. Мысалы, Арктика жене Антарктикаатаулары. Гректщ арктос («медведица») сезЁ Солтустйстеп УлкенМедведица мен Кшй Медведица шокжулдыздарыныц атауларынанепз болган. Осы себепт1 солтуспкте жаткан полярлык аймактыфранцуздар Арктик деп атай бастады. Кейшнен Жер шарыныцсолтустгктеп аймагы география гылымында ресми турдеАрктика деп аталып кетп. Оцтустйс жарты шардагы дел осындайполярлык аймакты атау кажеттшп туган кезде галымдарбурыннан белгш Арктика атауына гректщ анти («карсы») дегенсезш коса салды. Нетижесшде Антарктика атауы пайда болды.1492 жылы Ундютанды 1здеп Атлант мухитына бет алганX. Колумб Америка дуние б ел тн ашкан болатын. Осы кезденбастап гылыми едебиетте «Улы географиялык ашылулар» дегенатпен белгш болган кезецдё еуропалыктарга беймелЁм болганжаца аумактар ашылган болатын. 1503 жылы Америго ВеепуччиАмериканыц жаца курлык екендцпн атап етш, осы жаца ашылганжерлердЁ «Жаца Дуние» деп атауды усынган болатын. Мухиттыцар жагында жацадан ашылган жерлер туралы «Жаца Дуние туралы»деген ецбек жазу аркылы италиялык жылнамашы ПедроМартир гылыми жене кундел1кт1 колданыска Жаца Дуние атауыненпзд1. Ал бурыннан адамдарга белгш1 Еуропа, Азия женеАфрика ендгп жерде Ест Дуние деп аталатын болды. Осы еюатауды да антипод-атаулар катарына жаткызуга болады.X. Колумбтыц улкен географиялык кателпт адамзат тарихьшдагыулы жацалыкка алып келд1. Дегенмен, ем1р1нщ акырынадейш Ундгстанга баратын жолды аштым деп ойлаган X. Колумбез1 ашкан Кариб алабындагы аралдарды Вест-Индия («БатысУндЁстан») деп атады. Осы жагдайда Ундютанныц езг Ост-Индия («Шыгыс УндЁстан») деп атала бастады. Кекжиек жактарынкарсы беттер ретшде алатын болсак, магынасы жагынан Азияжене Еуропа атаулары да антипод-атаулар болып табылады. Азияатауыныц непзшде ассирияльщ асу («шыгыс, куннщ шыгуы»)сез1 жатыр. Ал Еуропа атауын осы ассирияльщ эреб («тунек,батыс») сез1мен байланыстырады. Кейшнен уакыт ете келе езге-41