mostanado farhang (2).indd

ویژه نامه مستند و فرهنگ151* محمد تهامى نژادنگاهی به مباحث مردم نگاری:‏ از جلد دوم و چهارم،‏ تاریخ اجتامعی سینامی ایران،‏ دکتر حمید نفیسیمردم نگارى،‏ نمایش یک فرهنگ به مردمانى دیگر یا به فرهنگ خودىاست.‏ ‏(بیل نیکولز).دکتر نفیسى،‏ طبق سنت رایج در غرب،‏ فیلممردم نگارى را در سطوح مختلف طبقه بندى مى کند.‏ این بخش با عنوان‏«فیلمسازى اتنوگرافیک و ناآگاهى انسان شناختى شان»‏ با نقل قولى ازبیل نیکولز آغاز مى شود که ‏«فیلم سازى مردم نگارى به معناى ساختنفیلمهایى است که یک فرهنگ را به فرهنگ دیگر یا به فرهنگ خودىنشان مى دهد»‏ ‏(نفیسى،‏ جلد دوم،‏ ص 99). نفیسى مى گوید:‏ ‏«مهمترینعوامل رشد فیلمهاى مردم نگارى در دهه شصت اینهاست:‏ ظهور مدرنیته،‏نوسازى بى وقفه و سریع،‏ جابجایى جمعیت و تغییر در روال عادى زندگىو بازسازى روانى و اجتماعى حاصل از آن،‏ ضرورت و نیاز به ثبت سنتهاىفرهنگى،‏ تجلیات فرهنگى و شیوه هاى زندگى پبش از محو آنها را پیشآورد.‏ چنین سبکى را مى توان مردم نگارى نجات ‏(مرده ریگها)‏ به حسابآورد.‏ همچنین پروژه صورت بندى هویت ملى ‏(و فیلمسارانى که بهصورتى شخصى و اغلب سیاسى به موضوع نگاه مى کردند)‏ و عامل مؤثردیگر ورود فیلمسازان تحصیل کرده اى است که به ایدئولوژى مدرنیسمسکیولار و مردم نگارى نجات مجهز بودند و شناختى از انسا ن شناسى واتنوگرافى نداشتند.‏ ورهرام این سینما را مردم نگارى بدون مردم نگار ومن آنها را مردم نگارى هاى سبک ‏(‏‎1‎‏)مى نامم.‏ ‏(ج‎2‎ص‎100‎‏)دکتر نفیسىمى افزاید:‏ این امر متعلق به مدتها پیش از ورود نقد و تئورى جدید بهحوزه مردم نگارى و آثار پیشتازان انسا ن شناسى فرهنگى پست مدرن دردانشگاه رایس و جاهاى دیگر بود که به صورتى انقلابى کار انسا ن شناسىمیدانى و نگارش و فیلمسازى مردم نگارى را دگرگون کردند.‏ در نتیجهاین نوع فیلمها به صورت خطى و مستقیم پیش مى رفتند.‏ بر گفتارهاىتوصیفى،‏ حراف و آمرانه اتکاء داشتند.‏ این سبک بیشتر به خاطر مشکلضبط صدا ى سینک در سر صحنه و روایت شفاهى اى که در نزد ایرانیاندرونى شده است و این ناآگاهى انسان شناختى که باید فاصله اى بینانسان شناس و سوژه وجود داشته باشد به فیلم دیکته مى شد.‏ با وجوداین نمونه هایى وجود داشت که مى کوشیدند تا این فاصله را کم کنند.‏(101) در این فصل از کتاب،‏ اتنوگرافیهاى سبک بر حسب موضوع،‏ بهچند دسته تماتیک تقسیم بندى شده که عبارتند از:‏• فیلمهایى درباره فرهنگ مذهبى و آئینها:‏ خانه خدا ‏(ابوالقاسم رضایى)،‏اربعین و بادجن ‏(ناصر تقوایى)،‏ دراویش قادرى ‏(منوچهر طبرى)،‏ شبیهشهادت ‏(على اصغر عسگریان)‏• ‏«فیلمهایى درباره ایلات و کوچ:‏ بلوط دکتر نادر افشار نادرى و بلوطغلامحسین طاهرى دوست،‏ ایل شاهسون ایران ‏(فریدون صفى زاده)‏• فیلمهایى درباره تکنولوژیهاى بومى : من به عنوان مدیر مرکز تلویزیون ورسانه هاى دانشگاه آزاد ایران و مشاور برنامه هاى تلویزیون که این دوره راهمراهى مى کرد،‏ من پروژه اى چند قسمته براى تهیه مستندهایى پژوهشىدرباره تکنولوژیهاى بومى و باستانى را آغاز کردم که در آن زمان به خاطرهجوم فزاینده مدرنیسم و رشد شهرنشینى در خطر قرار داشت.‏ فقط دوفیلم از این مجموعه قبل از انقلاب و بسته شدن دانشگاه به اتمام رسیدکه عبارتند از سنت قنات در ایران (1355) و کبوترخانه (1356) هر دوساخته رضا میربها.‏ ‏(ص‎112‎‏)‏پانویس:‏1. دکتر نفیسى اصطلاح film) (ethnographic-lite را بکار برده است.‏ در توضیح اینواژه به نوشته اى از دکترها Mehreen Mirza and Barbara Mitra با عنوان-‏Dilutions of Ethnography: Ethnography Lite ‏(مردم نگارى سبک:‏ یعنى مردمنگارىرقیق)‏ اشاره مى کنم.‏ این نوع از مردم نگاریها،‏ فاقد جزئیات و تفصیل چندلایه اى است کهمشخصه کارهاى مردنگارى محسوب میشود.‏ ‏(به نقل از سایت دانشگاه ورسستر)‏http://www.worcester.ac.uk/discover/humanities-research-seminars.html