Nadiri_Babak_ SHAHED.pdf

) Dürre-i Nadiri Kitabının İran Tarihçiliğinde Yeri ve Özellikleri
Dürre Nadiri kitabı tahminen 1736-1759 Miladi yıllarında yazılmıştır. Mirza
Mehdi Han’ın vefatı tarihi belli olmasa da Senglah kitabındaki tarihe göre 1759
yılında hayatta olmuştur. Elimizde mevcut bulunan el yazısı ve çalışmamızı onun
üzerinden yürüttüğümüz kitabın son sayfasında kitap hattatı Mirza Muhammet İsmail
Şiraz’ı geçiyor ki 1280 Hicri (1890 Miladi) yılında kitabın hattatlığını bitirmiş ve taş
basımı olarak yayınlanmıştır. El yazıya göre Dürre-i Nadiri kitabının yazarı Mirza
Mehdi Han Astarabadı olmuştur.
Çalışmamız konusu olan Dürre-i Nadiri, Mirza Mehdi Han Astarabadı’nın ünlü
eserleri arasında yer almaktadır. Bu eser Farsçanın orta çağ nesrine ait bir eserdir.
Zebîhul-lâh Safa, İran edebiyat tarihi kitabında 17. yüzyıl (10-12 Hicri yüzyıllarının
arası) Fars edebiyatının özelliklerini anlatıyor, bu dönemde nesir türü Timurlar
döneminin nesir tarzını devam ettirmektedir. Lafızda ağırlık, fikirde hafiflik bu
dönemin yazılarının en önemli özelliklerindendir. Bozuk, karışık ve anlaşılması zor
olan cümle yapıları bu dönemde uzun süre geniş bir alanda yazı üslubu olarak
sürdürülmektedir. Arapça, Türkçe ve Moğolca kelimelerin artışı ve Arapça
gramerinin Farsçayı derinden etkilemesi de bu dönemde daha belirginleşiyor. Nerede
ise cümle kadar uzun olan tamlamalar ve gereksiz uzatmalar bu nesirlerin okunup
anlaşılmasını oldukça zorlaştırıyor. Süslü metinler üretmek amacıyla yazılmış olan
sanat dışı ve güzel olmayan bir süsün yapılması tüm çabalara rağmen bu dönemde de
sade metinlerin daha çok kabul görmesine yol açmıştır. 29
Mirza Mehdi Han kitabının ön sözünde Dürre-i Nadiri yazılışında Vassaf
tarihinden etkilendiğini yazıyor. Mirza Mehdi bu etkileyişi böyle kaleme almıştır:
29
Safa, Zebîhul-lâh, İran Edebiyat Tarihi, Ferdivs Yayınevi, 1378 H. Şemsi, Tahran.
25