AA REISIGER HERFS 2021

Ek wou nog sê
Gesoek: ’n Vespa vir
Suid-Afrika
DEUR GERDA ENGELBRECHT
82
As jy vinnig vyf Italiaanse
handelsmerke moet
noem, is die kans goed
dat daar tussen Ferrari,
Armani en Versace,
ook die naam Vespa sal opduik.
Danksy Aubrey Hepburn en
Gregory Peck wat so lekker deur die
stad rits in A Roman Holiday (1953),
is die Vespa gevestig as ’n plesierige
ryding wat die verbeelding aangryp.
Piaggo, die moedermaatskappy,
was uitgeslape en het gesorg dat
Hollywood-sterre op hul besoek
aan Italië ’n Vespa kry sodat hulle
daarmee kon rondrits én afgeneem
word. Vespa is ’n ryding vir die elite
en die werkersklas; vir mans, vroue
en tieners.
Om die werkwaardigheid
hiervan te begryp, moet ek jou
dalk herinner aan die omgewing
waarin die Vespa ontstaan het.
Dit was die einde van die Tweede
Wêreldoorlog. Duisende jong
mense het moeg en moedeloos van
die slagveld teruggekom na ’n Italië
wat aan flarde geskiet is deur die
Geallieerde bomwerpers.
Enrico Piaggio se maatskappy
het voor die oorlog treine gemaak,
en sy fabrieke is in die oorlog deur
Nazi’s oorgeneem om vegvliegtuie
te bou. Ingevolge die vredesverdrag
wat die oorlog beëindig het, mag
Italië egter nie langer wapentuig
gemaak het nie. Vegvliegtuie was
dus uit. Piaggio het twee fabrieke
(waarvan die een in Pontedera
erg beskadig is deur bomwerpers),
’n klomp gewillige werkers, ’n
voorraad metaal... en dromme en
dromme vol vaalgroen vliegtuigverf
tot sy beskikking gehad om sy
besigheid uit die as te laat verrys.
Aanvanklik het die fabriek in
Biella opdrag gekry om potte te
maak, maar Enrico het vinnig besef
’n pot sal nie hul bas red nie.
Die ingenieur Corradino
d’Ascanio moes ’n ryding ontwerp
wat bekostigbaar en prakties
sou wees vir die massas, veral
vir jong gesinne. D’Ascanio was
glo nie lief vir motorfietse nie
omdat jy wydsbeen daarop moes
sit, en het idees vir sy ryding
uit verskeie industrieë geleen.
Die lae wiele wat deur ’n raam
verbind word, herinner aan ’n
vliegtuig se landingswiele. Die
enjin en petroltenk wat onder ’n
kap versteek word, kom uit die
motorbedryf. Die eerste teikenmark
was die kantoor- of fabriekswerker,
wat ’n vervoer middel vir sy
vrou en kind gesoek het.
D’Ascanio se insek-agtige
ryding sou Paperino genoem word
(Italiaans vir “Donald Duck”).
Piaggio se uitroep: “Dit lyk soos
’n perdeby!” het egter die Vespa
(“wesp”) se naam ver ewig. Die
eerste reeks was net in vaalgroen
beskikbaar omdat Piaggio van die
oorlogsverf ontslae moes raak.
Ek kan my die prentjie voorstel.
’n Jong Italianer wat raap en
skraap vir sy eerste wiele – iets wat
die koppe laat draai en waarmee
hy sy meisie – “side-saddle!” – vir
’n piekniek kan neem. Later sou
VESPA, DIE
IKONIESE
Italiaanse
bromponiehandelsmerk,
word 75 jaar
oud terwyl dié
uitgawe op die
rak is. Die patent
is om 12:00 op
23 April 1946
geregistreer.
Tot op hede
is meer as 16
miljoen Vespa
wêreldwyd
verkoop.
hulle daarmee na die kus ry vir ’n
wittebroodsvakansie.
Dit was egter nooit ’n handelsmerk
net vir mans nie. Danksy
D’Ascanio se ontwerp kon vroue
regop en in hul kantoordrag op
die Vespa sit, en was dit ook vir die
Evas ’n gesogte ryding. Reg van die
begin af was een van die aweregse
ontwerpelemente ’n ring onder die
sitplek (deesdae is die ring onder
die stuurwiel) waaraan die vroue
hul inkopiesakke kon hang. Dit
was ook ’n ryding vir avonturiers,
met twee hardkoppige jaers wat in
1981 die Dakar-tydren op Vespas
voltooi het. (Hulle het die afsnytyd
misgeloop, maar heelhuids by die
wenpaal aangekom.)
Die Vespa het Italianers finansieel
op die been gehelp en weer ’n
vonkel in die volk se oog gesit. Die
handelsmerk het ook die land se
aansien in die buiteland versterk.
Is daar nie iewers ’n entrepreneur
wat vir Suid-Afrika sy “Vespa”
sal ontwerp nie? Iets wat Suid-
Afrikaners (en die wêreld!) se
verbeelding sal aangryp en weer
’n vonkel in ons oë sal sit nie.
Wat dalk selfs ’n paar duisend
werksgeleenthede kan skep nie?
Die land het dit so nodig.
Skets: Lynne Fraser
AA Reisiger | HERFS 2021