cynê w Getyndze i Monachium, uczelniêopuszczaj¹c z tytu³em doktora, by³ lekarzempok³adowym morskiej linii Hamburg-Amerika i lekarzem pomocniczym w Berlinieby latem 1920 r. obj¹æ stanowisko szefa sanatoriumw Trzebiechowie.Curt Schelenz radzi³ sobie na nowymstanowisku znakomicie, praca by³a jego pasj¹i powo³aniem, mo¿na u¿yæ stwierdzenia, ¿e¿y³ dla sanatorium. Doktor ponadto du¿o publikowa³,g³ównie na temat swojej ma³ejojczyzny: redagowa³ i wydawa³ tzw. kalendarzojczyŸniany (Heimatkalender des KreisesZüllichau-Schwiebus) ukazuj¹cy siê w latach1926-1941, sta³ na czele kilku regionalnychstowarzyszeñ i organizacji. Trzebiechówopuœci³ na pocz¹tku 1945 r. Zmar³ 23 grudnia1974 w wieku 90 lat.6 maja 1922 r. zmar³a w TrzebiechowieMaria Alexandrina, w³asnoœæ przesz³a na jejsyna Henryka XXXII (1878-1935) i nastêpniena wspominanego ju¿ we wstêpie HenrykaXXXIII (1879-1942). Trudnoœci gospodarczemiêdzywojnia wymusi³y sprzeda¿ maj¹tku.Ostatecznie w roku 1943 Trzebiechów przestajebyæ w³asnoœci¹ Reussów. Henryk XXXIV(1887-1956), zamieszka³ w pa³acu w Staniszowieko³o Jeleniej Góry, a maj¹tek odkupi³ksi¹¿ê Adolf zu Bentheim-Tecklenburg 9 .Nabyt¹ w³asnoœci¹ nie cieszy³ siê za d³ugo.Trebschen der Arzt Curt Schelenz nieder,Sohn des Apothekeninhabers und PharmaziehistorikersHermann Schelenz. Der am<strong>17</strong>.11.1884 geborene Curt Schelenz studierteMedizin in Göttingen und München underwarb dort den Doktortitel. Danach arbeiteteer als Schiffsarzt auf dem LinienschiffHamburg-Amerika sowie als Assistenzarzt inBerlin, um dann schließlich im Sommer 1920als Chefarzt das Sanatorium in Trebschen zuübernehmen.* * *Curt Schelenz kam mit seinen neuenAufgaben ausgezeichnet zurecht. Die Arbeitstellte sich als seine Leidenschaft undeigentliche Berufung dar, man kann sogarsagen, dass er für sein Sanatorium lebte.Neben seiner Arzttätigkeit veröffentlichte erviele Texte, deren Thema hauptsächlich seineneue Heimat bildete. Er war als Redakteurund Herausgeber des Heimatkalenders desKreises Züllichau-Schwiebus tätig, der in denJahren zwischen 1926 und 1941 erschien,daneben führte gleichzeitig den Vorstandeiniger regionaler Vereine und Organisationen.Trebschen verlies er zu Beginn desJahres 1945. Am 23. Dezember 1974 verstarber im Alter von 90 Jahren.Am 6. Mai 1922 verstarb Maria-Alexandrina in Trebschen. Ihr Besitz gingzunächst auf ihren Sohn, Heinrich XXXII.(1878-1935), und dann auf den bereits eingangserwähnten Heinrich XXXIII. (1879-1942) über. Die wirtschaftlichen Schwierigkeitender Zwischenkriegszeit führten zumVerkauf der Besitzungen. Im Jahre 1943erlosch das Eigentumsrecht der Familie vonReuß auf Trebschen entgültig. HeinrichXXXIV. (1887-1956) zog in das Schloss inStaniszów bei Jelenia Góra (Hirschberg) um.Das gesamte Landgut kaufte Fürst Adolf zuBentheim-Tecklenburg 8 , der sich an seinemneuen Besitz jedoch nicht allzu lange erfreuenkonnte.9 Szerzej zob. Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, SądObwodowy w Sulechowie 1879-1945 (inna nazwazespołu Amtsgericht Züllichau), Grundakten TrebschenStadt, sygn. 3193.8 Siehe auch: Landesarchiv in Zielona Góra, Amtsgericht inSulechów 1879-1945 (Amtsgericht Züllichau), GrundaktenTrebschen Stadt, Sign. 3193.126
Trebschenstaje siê TrzebiechowemTrzebiechów zosta³ zdobyty przez 44.Brygadê Pancern¹ pod dowództwem JózefaGusakowskiego 31 stycznia 1945 r 10 . Ju¿wiosn¹ przybyli tu pionierzy: 3 rodziny z Poznañskiego,a wkrótce za nimi przesiedleñcyzza Buga (80 rodzin), lecz tylko czêœæ z nichpostanowi³a zostaæ w Trzebiechowie. Choæpocz¹tki by³y trudne mieszkañcy przyst¹pilido odbudowy ¿ycia spo³ecznego, gospodarczegoi kulturalnego. Trzbiechów sta³ siêsiedzib¹ gminy, dzia³alnoœæ rozpoczê³y pierwszeorganizacje polityczne (np. StronnictwoLudowe), spó³dzielnie (Rolnicza Spó³dzielnia<strong>Pro</strong>dukcyjna „Postêp”, Gminna Spó³dzielnia„Samopomoc”). Reaktywowano równie¿ sanatoriumprzeciwgruŸlicze, które funkcjonowa³odo roku 1965, kiedy to w jego miejsceutworzono oddzia³ dla nerwowo chorychszpitala zielonogórskiego, a od 1974 w obiekciezlokalizowano Dom Pomocy Spo³ecznej.Odradza³o siê stopniowo ¿ycie kulturalne.W relacji Ryszarda Janiaka w Nadodrzuz 1960 r. czytamy: Niewiele jest tu rozrywek.Dwa razy w tygodniu miejscowe kino wyœwietlafilm, czasami w niedzielê jest dodatkowyseans dla dzieci. Trzebiechowianie ciesz¹siê swym kinem, gdy¿ wiedz¹, ¿e nie ka¿dawieœ je posiada. Chcieliby tylko, aby kronikifilmowe, które trafiaj¹ tu z kilkumiesiêcznymopóŸnieniem, by³y zmieniane dwa razy natydzieñ tak jak filmy i ¿eby sala by³a niecoogrzewana” 11 . W tym czasie we wsi by³o ju¿czterech w³aœcicieli odbiorników telewizyjnych,a wiêkszoœæ posiada³a w³asne radioodbiorniki.W budynku gdzie mieœci³o siê kinoswoje zbiory udostêpnia³a gromadzka biblioteka,która trzyma³a równie¿ pieczê nad kilkomapunktami bibliotecznymi w gminie.Niemniej dla wiêkszoœci spêdzenie d³ugichjesienno-zimowych wieczorów jest nie³atwymproblemem i gdy zapada zmrok, po pogr¹¿o-10 E. Hładkiewicz, Ludowcy z Trzebiechowa, ZielonySztandar (Wyd. G) 1983, nr 11, s. 9.11 R. Janiak, W Trzebiechowie kiełkuje... : list ze wsi, Nadodrze1960, nr 12, s. 14.Trebschen wird zu TrzebiechówAm 31. Januar 1945 wurde Trebschen vonder 44. Artilleriebrigade unter dem Kommandovon Józef Gusakowski befreit. 9 Bereitsim Frühling strömten die ersten Umsiedlerein: zu den Pionieren gehörten 3 Familien ausdem Gebiet um Posen und bald darauf kamen80 Familien, die aus den Ostgebieten Polensstammten, aber nur ein Teil von ihnen wolltein Trzebiechów bleiben. Obwohl sich dieAnfänge als schwierig erwiesen, begannen dieneuen Einwohner bald damit, das gesellschaftliche,wirtschaftliche und kulturelleLeben wiederaufzubauen. Trzebiechówwurde zum Sitz des Gemeindeamtes und dieersten politischen Organisationen (z. B. dieVolkspartei) und Genossenschaften (Landwirtschaftliche<strong>Pro</strong>duktionsgenossenschaft„Postêp” [Fortschritt], Gemeindegenossenschaft„Samopomoc” [Selbsthilfe]) nahmenihre Arbeit auf. Auch das Tuberkulosesanatoriumwurde reaktiviert und blieb bis in dasJahr 1965 hinein bestehen. Dann wurde anseiner Stelle eine Abteilung für Nervenkrankedes Krankenhauses in Zielona Góra eingerichtet.Seit 1974 dient das Objekt alsSozialhilfeeinrichtung. Langsam kehrte auchdas kulturelle Leben in den Ort zurück. Ineinem Bericht von Ryszard Janiak inNadodrze aus dem Jahre 1960 ist zu lesen: Esgibt hier nicht viele Freizeitangebote. ZweiMal wöchentlich gibt es im hiesigen Kino eineFilmvorführung und manchmal sonntagsnoch eine zusätzliche Vorführung für dieKinder. Die Trzebiechower sind mit ihremKino zufrieden, da sie wissen, dass nicht alleDörfer eines besitzen. Sie würden sich nurwünschen, dass die Filmchroniken, die hiermit einer mehrmonatigen Verspätung eintreffen,zwei Mal wöchentlich, so wie die Filme,gewechselt werden und das der Zuschauerraumein wenig beheizt werden würde. 10 Zu9 E. Hładkiewicz, Ludowcy z Trzebiechowa [DieVolksgenossen aus Trzebiechów], Zielony Sztandar(Wyd. G) 1983, Nr. 11, S. 9.10 R. Janiak, W Trzebiechowie kiełkuje... : list ze wsi [InTrzebiechów keimt es...: ein Brief vom Lande], Nadodrze1960, Nr. 12, S. 14.KRAJOBRAZY LUBUSKIE127
- Page 2 and 3:
Joanna Kowalczyk, Katedra Sztuki i
- Page 4:
Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne
- Page 9 and 10:
to ju¿ nadzwyczajny cymes, drogo b
- Page 11 and 12:
Gdyby nie ten p³aszczyk z kraciast
- Page 13 and 14:
Carmen WinterCarmen WinterKrähenne
- Page 15 and 16:
pern von den einstigen Bewohnern de
- Page 17 and 18:
Czes³aw SobkowiakKrzewPatrzê na r
- Page 20 and 21:
torem. Nikt z rodziny nie ma mo¿li
- Page 22 and 23:
zainteresowany ca³¹ t¹ uroczysto
- Page 24 and 25:
na dobór repertuaru, ale i na styl
- Page 26 and 27:
Cyprian Kamil NorwidBEMA PAMIÊCI
- Page 28 and 29:
Glasbläserwerkstatt hatte sie in d
- Page 30 and 31:
Der Pastor bat nur darum, das Klavi
- Page 32 and 33:
30tym w pergamin. Potem wchodzi³ z
- Page 34 and 35:
Michael Andreas PetersTraumgesichte
- Page 36 and 37:
Czes³aw SobkowiakGdy odlatuj¹ jas
- Page 38 and 39:
Pilnuje ich elektryczny pastuch. Ka
- Page 40 and 41:
Œwiat³oPromienie s³oneczne pozdr
- Page 42 and 43:
nie tak ¿eby siê mo¿na by³o na
- Page 44 and 45:
NA GRANICYJacek Weso³owskiNa Grani
- Page 46 and 47:
Sprawnik ze Strapczyn¹Pogryz³o mn
- Page 48 and 49:
op³at¹ s³on¹ za pobyt pacjentó
- Page 50 and 51:
a nie normalnie poziomo od lewej do
- Page 52 and 53:
strony wydanej w Londynie ksi¹¿ki
- Page 54 and 55:
waj¹cej siê z aparatu Morse´a. C
- Page 56 and 57:
dzie³o naukowe, w którym znajduje
- Page 58 and 59:
56Nota:Wystawa mia³a miejsce w Muz
- Page 60 and 61:
Kazimierz Furman***Ostatniej modlit
- Page 62 and 63:
Kazimierz Furman***Mia³o byæ tak
- Page 64 and 65:
Kazimierz Furman***£askiœ pe³na
- Page 66 and 67:
Przemys³aw KarwowskiNieznane zwi¹
- Page 68 and 69:
siê tablica pami¹tkowa, umieszczo
- Page 70 and 71:
Es tut gar wohl in jung und altenTa
- Page 72 and 73:
W wieku 10 lat wraz z rodzin¹ wyje
- Page 74 and 75:
Konrad Krakowiak* * *æma baletnica
- Page 76 and 77:
Nie w Cottbus, gdzie na studenckiej
- Page 78 and 79:
wyczulenie na drwi¹c¹ z nakazów
- Page 80 and 81:
w pokoju by³a i nie-by³a dziewczy
- Page 82 and 83:
Oto siê trudzê nad kamieniem,aby
- Page 84 and 85:
Jolanta PytelErotyk dla mê¿aMoje
- Page 86 and 87: Jolanta PytelCudTo siê naprawdê z
- Page 88 and 89: PREZENTACJEHelena KardaszWystawa He
- Page 90 and 91: Helena Kardasz, projekt non_ens.net
- Page 92 and 93: Helena Kardasz, olanafree, Galeria
- Page 94 and 95: z bezradnoœci cz³owieka wobec nas
- Page 96 and 97: W³adys³aw £azukaOczekiwanieŒnie
- Page 98 and 99: Rainer VangermainMach´s dochImmer
- Page 100 and 101: Adam Wojciech BagiñskiUrodzi³ si
- Page 102 and 103: Bez tytu³u, 80x100, olej, p³ótno
- Page 104 and 105: Adam Bagiñski, salon wystawowy WiM
- Page 106 and 107: Izabela TaraszczukSzukaj¹c siebie.
- Page 108 and 109: szlachty tak dolnoœl¹skiej, brand
- Page 110 and 111: „piekny d¹b”, a w herbie wieni
- Page 112 and 113: okazji przechodzenia szlachcica do
- Page 114 and 115: ZusammenfassungDes Adelsstandes „
- Page 116 and 117: PRZYPOMNIENIA LITERACKIECzytanie Ÿ
- Page 118 and 119: 108W opisach, bêd¹cych u Konwicki
- Page 120 and 121: VARIA BIBLIOTECZNEStylowy œwiat An
- Page 122 and 123: tradycji. Otaczali siê nimi, kocha
- Page 124 and 125: przewijaæ z upodobaniem tak¿e w j
- Page 126 and 127: Prevost A. F., Historia Manon Lesca
- Page 128 and 129: inicjowa³ niestrudzenie zaintereso
- Page 130 and 131: przede wszystkim mieszka siê tu w
- Page 132 and 133: pozór niewyró¿niaj¹ca siê. Nal
- Page 134 and 135: Ze Œl¹ska w tym okresie przybywal
- Page 138 and 139: nych w egipskich ciemnoœciach ulic
- Page 140 and 141: FORUM DYSKUSYJNEDrzazgi w mózguZen
- Page 142 and 143: tutaj o pedanterię chronologiczną
- Page 144 and 145: Wycieczka zatem w odleg³e stulecia
- Page 146 and 147: pañskie psy, o których pozornie b
- Page 148 and 149: mo¿na przypisaæ wysok¹ kwalifika
- Page 150 and 151: A szkoda. Bo wartoœciowe, wnosz¹c
- Page 152 and 153: • 6 paŸdziernika w gorzowskiej G
- Page 154 and 155: KSI¥¯KI NADES£ANEBibliografia Zi
- Page 156 and 157: Zenon Musia³owskiUrodzony w 1952 r