na dobór repertuaru, ale i na styl pisarskiNiemena. Dlaczego? Niech odpowiedziudzieli sam artysta:Norwid to jest w³aœciwie Ÿród³o. Źród³oi pocz¹tek moich powa¿niejszych prób poetyckich.Choæ, (…) nie obra¿ê siê jak ktoœ mnienazwie grafomanem. Od dzieciñstwa fascynowa³emsiê poezj¹. A Norwid nauczy³ mnierozró¿niania formy i syntetycznego rozumowaniaw budowaniu treœci. Norwid napisa³wprawdzie du¿o rozbudowanych poematów, jajednak zawsze siêga³em do tych strof, któreby³y krótkie i zwiêz³e. To one, z uwagi na formêi treœæ nadawa³y siê najbardziej do œpiewania.Tu znalaz³em m¹droœæ i naukê bez koñczeniafilologii. Dalej studiujê tê poezjê. Norwid jestpoet¹ zajmuj¹cym w moim ¿yciu miejsceszczególne. (…) Mam satysfakcjê, ¿e uda³o misiê w jakimœ sensie zaszczepiæ zainteresowaniet¹ poezj¹ jeszcze w czasach g³êbokiego PRL-u.(…) kiedyœ sam poeta w swojej twórczoœcipodnosi³ temat, ¿e póŸny wnuk odczyta jegopismo. Wspó³czeœni Norwidowi byli przyzwyczajenido poezji romantycznej, a on ju¿ by³postromantyczny. Jednak norwidowska publicystykai moralizatorstwo by³y niemi³e jegopokoleniu. I dalej nie s¹ mi³e dla ludzi, którzyz moralnoœci¹ s¹ na bakier. Tak to wygl¹da.Powiedzia³em wiêc, ¿e czujê siê tym póŸnymwnukiem, który odczyta³ pismo. Zarzucali miwówczas ró¿ne rzeczy, ¿e szargam poezjê,¿e w ogóle nie rozumiem, co œpiewam. To jestbardzo krzywdz¹ce i niesprawiedliwe, poniewa¿¿adnego wiersza nie wybra³em przypadkowo(…).Dlatego Norwid, poniewa¿ jego poezjasta³a siê ponadczasowa. Ona jest aktualnaw³aœciwie do dziœ, bo porusza wiele aspektówdotycz¹cych cz³owieczeñstwa, postêpowania i,wreszcie, spraw mentalnych... A przecie¿poeta tworzy³ w XIX wieku (…) Bardzo mizale¿y na tym, by czytano go w Polsce, bopomaga zrozumieæ i to, co siê u nas dzieje[wspó³czeœnie].”A wszystko zaczê³o siê bardzo prozaicznie...Pewnego dnia Wojciech M³ynarski podsun¹³Niemenowi tomik mówi¹c: gdybyœ takskrobn¹³ muzykê do wiersza Norwida „Bemapamiêci ¿a³obny rapsod”, to by³oby dopierocoœ! Ta rozmowa mia³a miejsce w ramachwspólnego wyjazdu na trasê programu„Zgaduj-Zgadula”. Niemen d³ugo rozwa¿a³ten projekt, zastanawia³ siê czy „wielka” poezjanadaje siê do estradowej prezentacji.Konsultowa³ siê m.in. z Ew¹ Demarczyk nimostatecznie podj¹³ siê tego zadania. No i zacz¹³próbowaæ. Najpierw - by wprowadziæ w³aœciwynastrój - zaaran¿owa³ motyw na organach,który powsta³ na trasie koncertowej, podczasprób, prawdopodobnie w Kielcach, a potemju¿ ci¹g dalszy nast¹pi³ naturaln¹ kolej¹rzeczy. Koncertowa premiera „Rapsodu”odby³a siê 20 grudnia 1968 r. w warszawskiejSali Kongresowej. To by³a sensacja! Idolrzeszy m³odzie¿y sprawi³, ¿e tomiki wierszyNorwida masowo wykupowano z ksiêgarñ.Pó³tora roku póŸniej w wielu szko³ach na lekcjachpolskiego uczono siê wiersza Norwidaz odtwarzanych p³yt. Niemen wprowadzi³modê na Norwida...P³yta z 1968 r. „Niemen Enigmatic” by³apierwsz¹, w której Niemen zawar³ wierszpoety. Na nastêpnych p³ytach równie¿ znajdowa³ysiê wiersze jego poetyckiego guru,jednak najbardziej Norwidowsk¹ p³yt¹Niemena by³a nagrana w 1978 r „Idee Fixe”.Tak¿e ostatni album „Spodchmurykapelusza”z 2001 roku wskazuje przemo¿ny wp³ywNorwida na artystêZ kolei na p³ycie „Aerolit” znalaz³y siêdwa wiersze Norwida: Pielgrzym i Daj miwst¹¿kê b³êkitn¹. Jesieni¹ 1974 r., po kilkudniach prób, kr¹¿ek by³ gotowy. Album ten,dzisiaj wysoko ceniony przez kolekcjonerów,wtedy z trudem przebija³ siê przez tendencyjniezatkane uszy recenzentów. Pochlebn¹recenzjê otrzyma³ dopiero w 2002 r., kiedy toNiemenowskie moogowanie w Pielgrzymiezafascynowa³o dwóch m³odych Anglików(The Chemical Brothers – „Come with us”).Sam Niemen pisze o tym wydarzeniuw ksi¹¿eczce do³¹czonej do boxu NIEMENOD POCZ¥TKU II :... uœmia³em siê po otrzymaniu listu adresowanegodo mnie i Cypriana Norwida, zanim22
nie uzmys³owi³em sobie, ¿e ja wiem o poetachangielskich niewiele wiêcej i czy ci najwiêksijeszcze s¹ wœród ¿ywych... Tak, czy owak faktbez precedensu. Chemical Brothers umieœci³,tak zwany loop mojej moogowej frazy, na swojejp³ycie.W koñcowych s³owach opracowania napisa³:Muszê powiedzieæ, ¿e mam jeszcze sporowierszy Norwida do zaœpiewania, któreczekaj¹ na swoj¹ kolej. Myœlê, ¿e jestemjeszcze winien poecie p³ytê pod tytu³em „Pieœñod ziemi naszej” - bardzo aktualn¹, jak siê dziœokazuje.Niestety œmieræ artysty nie pozwoli³a muzrealizowaæ tych planów i wspomniana p³ytanie ukaza³a siê, podobnie jak wiele innych,których materia³ muzyczny i tekstowy ju¿przygotowa³.Poni¿ej sporz¹dzony zosta³ alfabetycznyspis utworów Norwida, które Niemen wykorzystywa³w swojej dzia³alnoœci artystycznej.Ich ostateczny kszta³t móg³ byæ zwi¹zanyz konkretnymi wydawnictwami tekstówNorwida, z których korzysta³ kompozytor.Mimo wszystko, nierzadko poddawa³ orygina³yró¿nego rodzaju modyfikacjom. Czêstymzabiegiem by³a zamiana przyimków, powtórzenia,skróty i zmiany deklinacyjne. RzadziejNiemen stosowa³ przestawienia szykuwyrazów lub sformu³owañ (np. Zapytaj),a nawet ca³ych zwrotek (np. Pieœñ od ZiemiNaszej).Dlatego za³o¿eniem moim by³o aby wierszeprzedstawiæ w kszta³cie zbli¿onym doprezentowanego przez kompozytora, jedyniez pominiêciem wielokrotnych powtórzeñ.AERUMNARUM PLENUSBEMA PAMIÊCI ¯A£OBNY – RAPSODCIEMNOŒÆCZY TEN PTAK KALA GNIAZDO, COJE KALADAJ MI WST¥¯KÊ B£ÊKITN¥DO NAJŒWIÊTSZEJ MARII PANNY.LITANIAID¥CEJ KUPIÆ TALERZ PANI MITALIAM! ITALIAMJESIEÑKLEOPATRA I CEZARLARWALAUR DOJRZA£YMARIONETKIMARMUR – BIA£YMI£OŒCI! W TOBIE JEDNEJ ODPO-CZNIENIEMI£OŒÆMOJA OJCZYZNAMOJA PIOSNKA [II]MÓJ PSALMPIELGRZYMPIEŒÑ OD ZIEMI NASZEJPOSIEDZENIEPROMETHIDIONRZECZ O WLONOŒCI S£OWASARIUSZSIEROCTWOSI£A ICHVANITASWIELKOŒÆZA P£OTEMZAPYTAJZacznijmy od pocz¹tku, czyli od „Bemapamiêci ¿a³obny-rapsod”.Zenon Musia³owski23
- Page 2 and 3: Joanna Kowalczyk, Katedra Sztuki i
- Page 4: Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne
- Page 9 and 10: to ju¿ nadzwyczajny cymes, drogo b
- Page 11 and 12: Gdyby nie ten p³aszczyk z kraciast
- Page 13 and 14: Carmen WinterCarmen WinterKrähenne
- Page 15 and 16: pern von den einstigen Bewohnern de
- Page 17 and 18: Czes³aw SobkowiakKrzewPatrzê na r
- Page 20 and 21: torem. Nikt z rodziny nie ma mo¿li
- Page 22 and 23: zainteresowany ca³¹ t¹ uroczysto
- Page 26 and 27: Cyprian Kamil NorwidBEMA PAMIÊCI
- Page 28 and 29: Glasbläserwerkstatt hatte sie in d
- Page 30 and 31: Der Pastor bat nur darum, das Klavi
- Page 32 and 33: 30tym w pergamin. Potem wchodzi³ z
- Page 34 and 35: Michael Andreas PetersTraumgesichte
- Page 36 and 37: Czes³aw SobkowiakGdy odlatuj¹ jas
- Page 38 and 39: Pilnuje ich elektryczny pastuch. Ka
- Page 40 and 41: Œwiat³oPromienie s³oneczne pozdr
- Page 42 and 43: nie tak ¿eby siê mo¿na by³o na
- Page 44 and 45: NA GRANICYJacek Weso³owskiNa Grani
- Page 46 and 47: Sprawnik ze Strapczyn¹Pogryz³o mn
- Page 48 and 49: op³at¹ s³on¹ za pobyt pacjentó
- Page 50 and 51: a nie normalnie poziomo od lewej do
- Page 52 and 53: strony wydanej w Londynie ksi¹¿ki
- Page 54 and 55: waj¹cej siê z aparatu Morse´a. C
- Page 56 and 57: dzie³o naukowe, w którym znajduje
- Page 58 and 59: 56Nota:Wystawa mia³a miejsce w Muz
- Page 60 and 61: Kazimierz Furman***Ostatniej modlit
- Page 62 and 63: Kazimierz Furman***Mia³o byæ tak
- Page 64 and 65: Kazimierz Furman***£askiœ pe³na
- Page 66 and 67: Przemys³aw KarwowskiNieznane zwi¹
- Page 68 and 69: siê tablica pami¹tkowa, umieszczo
- Page 70 and 71: Es tut gar wohl in jung und altenTa
- Page 72 and 73: W wieku 10 lat wraz z rodzin¹ wyje
- Page 74 and 75:
Konrad Krakowiak* * *æma baletnica
- Page 76 and 77:
Nie w Cottbus, gdzie na studenckiej
- Page 78 and 79:
wyczulenie na drwi¹c¹ z nakazów
- Page 80 and 81:
w pokoju by³a i nie-by³a dziewczy
- Page 82 and 83:
Oto siê trudzê nad kamieniem,aby
- Page 84 and 85:
Jolanta PytelErotyk dla mê¿aMoje
- Page 86 and 87:
Jolanta PytelCudTo siê naprawdê z
- Page 88 and 89:
PREZENTACJEHelena KardaszWystawa He
- Page 90 and 91:
Helena Kardasz, projekt non_ens.net
- Page 92 and 93:
Helena Kardasz, olanafree, Galeria
- Page 94 and 95:
z bezradnoœci cz³owieka wobec nas
- Page 96 and 97:
W³adys³aw £azukaOczekiwanieŒnie
- Page 98 and 99:
Rainer VangermainMach´s dochImmer
- Page 100 and 101:
Adam Wojciech BagiñskiUrodzi³ si
- Page 102 and 103:
Bez tytu³u, 80x100, olej, p³ótno
- Page 104 and 105:
Adam Bagiñski, salon wystawowy WiM
- Page 106 and 107:
Izabela TaraszczukSzukaj¹c siebie.
- Page 108 and 109:
szlachty tak dolnoœl¹skiej, brand
- Page 110 and 111:
„piekny d¹b”, a w herbie wieni
- Page 112 and 113:
okazji przechodzenia szlachcica do
- Page 114 and 115:
ZusammenfassungDes Adelsstandes „
- Page 116 and 117:
PRZYPOMNIENIA LITERACKIECzytanie Ÿ
- Page 118 and 119:
108W opisach, bêd¹cych u Konwicki
- Page 120 and 121:
VARIA BIBLIOTECZNEStylowy œwiat An
- Page 122 and 123:
tradycji. Otaczali siê nimi, kocha
- Page 124 and 125:
przewijaæ z upodobaniem tak¿e w j
- Page 126 and 127:
Prevost A. F., Historia Manon Lesca
- Page 128 and 129:
inicjowa³ niestrudzenie zaintereso
- Page 130 and 131:
przede wszystkim mieszka siê tu w
- Page 132 and 133:
pozór niewyró¿niaj¹ca siê. Nal
- Page 134 and 135:
Ze Œl¹ska w tym okresie przybywal
- Page 136 and 137:
cynê w Getyndze i Monachium, uczel
- Page 138 and 139:
nych w egipskich ciemnoœciach ulic
- Page 140 and 141:
FORUM DYSKUSYJNEDrzazgi w mózguZen
- Page 142 and 143:
tutaj o pedanterię chronologiczną
- Page 144 and 145:
Wycieczka zatem w odleg³e stulecia
- Page 146 and 147:
pañskie psy, o których pozornie b
- Page 148 and 149:
mo¿na przypisaæ wysok¹ kwalifika
- Page 150 and 151:
A szkoda. Bo wartoœciowe, wnosz¹c
- Page 152 and 153:
• 6 paŸdziernika w gorzowskiej G
- Page 154 and 155:
KSI¥¯KI NADES£ANEBibliografia Zi
- Page 156 and 157:
Zenon Musia³owskiUrodzony w 1952 r