ASA JOURNAL 12/2023
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
theme / review<br />
TWO IN ONE<br />
48 49<br />
องค์ประกอบสถาปัตยกรรมมีประโยชน์ตาม<br />
การใช้สอย ตามระบบที่เราคุ้นชินกัน เสามี<br />
หน้าที่รับน้ำาหนักจากคาน ผนังมีหน้าที่แบ่ง<br />
พื้นที่ใช้สอย หลังคามีหน้าที่กันแดดกันฝน แต่<br />
ในโลกยุคปัจจุบันที่เทคโนโลยีก้าวไกลมากขึ้น<br />
หลังคาไม่จำาเป็นต้องทำาหน้าที่แบบเดิมเพียง<br />
อย่างเดียว แต่ยังขยายหน้าที่ของมันเองไปอีก<br />
ยังพรมแดนของอรรถประโยชน์ใช้สอย หลังคา<br />
ในงานสถาปัตยกรรมร่วมสมัยได้ถูกปรับ<br />
บทบาทไปตามเทคโนโลยี วัสดุ และวิธีการ<br />
อาคารสำานักงาน Center of Excellence for<br />
Forest Conservation ที่ตำาบลมาบตาพุด จังหวัด<br />
ระยอง ชี้ชวนให้เห็นถึงหลังคาในอีกนิยามใหม่<br />
จากการสำารวจความเป็นไปได้โดยทีมสถาปนิก<br />
Architects 49 ที่มีส่วนร่วมในโครงการนี้ โดย<br />
เริ่มจากการประกวดแบบจนได้รับการคัดเลือก<br />
สถาปนิกได้สำารวจถึงกิจกรรมภายในโครงการ<br />
ที่กำาลังจะเกิดขึ้น โดยโครงการนี้เป็นอาคาร<br />
สำานักงานที่รองรับกิจกรรมจาก Nong Fab<br />
LNG Receiving Terminal ซึ่งทำาหน้าที่กักเก็บ<br />
LNG หรือ Liquified Natural Gas คือก๊าซ<br />
ธรรมชาติเหลวเป็นแหล่งพลังงานทางเลือกใน<br />
หลายประเทศ ในการสำารวจนี้ สถาปนิกมองเห็น<br />
โอกาสที่จะได้ใช้ความเย็นอันเป็นผลพลอยได้<br />
มาเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาโครงการ<br />
เมื่อสถาปนิกมีโอกาสเข้าสำารวจภายในถังที่เก็บ<br />
LNG จึงเกิดความสนใจในรูปทรงกระบอกที่ดู<br />
มหึมาภายใน ที่จะได้เห็นเพียงแค่ช่วงก่อนใช้งาน<br />
เท่านั้น จึงประยุกต์รูปทรงกระบอกของถัง LNG<br />
มาออกแบบเป็นรูปทรงภายในอาคาร จากภาพ<br />
จำาที่ติดตา จึงพัฒนาสู่รูปทรงโดยรวม แต่เมื่อ<br />
มองจากภายนอกโดยรวมไม่ได้สื่อถึงภาพของ<br />
ถังเก็บแก๊ส เนื่องด้วยสถาปนิกออกแบบด้วย<br />
แนวคิดให้มีความสัมพันธ์กับชุมชนโดยรอบ จึง<br />
สร้างเนินดินบางส่วน เพื่อลดขนาดสัดส่วนอาคาร<br />
และลดความแรงของรูปทรงภายนอกที่จะกลาย<br />
เป็นถังขนาดใหญ่อีกใบ เป็นการลดผลกระทบ<br />
ทางสายตา เมื่อมีการสร้างสถาปัตยกรรมใหม่<br />
จนอาจเกิดการเบียดเบียนสภาพของธรรมชาติที่<br />
มีอยู่เดิม จึงออกแบบให้มีสภาพแวดล้อมที่ดีมา<br />
ทดแทน นำามาสู่การสร้างภูมิทัศน์รองรับระบบ<br />
การไหลของน้ำาตามธรรมชาติขึ้นใหม่ ส่งผลให้<br />
ระบบนิเวศน์ และสิ่งแวดล้อมฟื้นคืนสู่สภาพเดิม<br />
ส่วนหนึ่งของระบบน้ำาเป็นสระน้ำาขนาดใหญ่ทำา<br />
หน้าที่เป็นที่เก็บน้ำ าสำาหรับพื้นที่โดยรอบแทน<br />
ในส่วนของการใช้สอยพื้นที่ภายใน ครึ่งหนึ่ง<br />
เป็นระบบนิเวศไม้เมืองหนาว และสำานักงาน<br />
พนักงานสามารถเดินเข้ามาชมสวนได้ โดย<br />
ส่วนสำานักงานจัดวางให้อยู่ในชั้น 2 และ 3 ส่วน<br />
พื้นที่ชั้น 1 เปิดเป็นสวนสาธารณะเข้าชมไม้<br />
เมืองหนาว ที่บุคคลภายนอกเข้ามาเยี่ยมชม<br />
พันธุ์ไม้ได้ เป็นการแยกทางสัญจรเพื่อการ<br />
เข้าถึงพื้นที่สาธารณะและพื้นที่ส่วนตัว<br />
เนื่องจากขั้นตอนการจากกระบวนการแปร-<br />
สภาพก๊าซ LNG กลับคืนสู่สถานะก๊าซ ถูก<br />
นำามาใช้แทนการทิ้งลงทะเลตามปกติ ซึ่งวิธี<br />
นี้ส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อม อากาศเย็นที่เป็น<br />
ผลพลอยได้จากกระบวนการแปรสภาพก๊าซนี้<br />
ทำาให้เกิดความเย็น -162 องศาเซลเซียส จึง<br />
นำาน้ำามาหล่อความเย็น ดึงความเย็นที่เกิดขึ้น<br />
มาใช้ภายในโดมกระจกไม้เมืองหนาว เป็นการ<br />
นำาความเย็นที่เหลือมาใช้ในงานสถาปัตยกรรม<br />
ให้เป็นพลังงานเย็นที่เป็นผลพลอยได้ และถูก<br />
นำามาใช้ใหม่เพื่อควบคุมอุณหภูมิภายในอาคาร<br />
สำาหรับการเพาะปลูกพืชในสภาพอากาศหนาว<br />
เย็นนั้นยังสร้างผลกำาไรให้กับโครงการปีละ 2-3<br />
ร้อยล้านบาท จากขายดอกไม้ในโครงการไป<br />
ต่างประเทศ แล้วยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวให้กับ<br />
จังหวัดระยองด้วยเช่นกัน<br />
หลังคาจึงเป็นส่วนหลักของโครงการนี้ โดย<br />
หลังคามี 2 ส่วนหลังคาทึบที่เป็นพื้นท่ีสีเขียว<br />
และ Climatic Dome เป็นเอเทรียมกระจกสูง<br />
3 ชั้น รูปทรงของหลังคามาจากการแบ่งครึ่ง<br />
การใช้สอย เนื่องจากภายในโดมกระจกต้อง<br />
รักษาอุณหภูมิที่ต่ำากว่าภายนอก 10 องศา<br />
เซลเซียส ทำาให้เกิดปรากฏการณ์การควบแน่น<br />
(Condensation) ลักษณะรูปทรงเป็นแบบรวม<br />
เข้าหาศูนย์กลาง ด้วยโครงสร้างแบบ surface<br />
structure เนื่องจากรูปทรงมีความลื่นไหล การ<br />
ประกอบเข้าของรูปทรงจึงเป็นโพลีกอนที่มี<br />
ขนาดไม่สม่ำาเสมอ โครงหลังคาเป็นลักษณะ<br />
สี่เหลี่ยมข้าวหลามตัดแล้วคั่นด้วยเหล็กท่อ<br />
แนวนอน การแบ่งโครงเป็นรูปสามเหลี่ยม<br />
ทำาให้เกิดความโค้งยืดหยุ่นได้ง่าย Climatic<br />
Dome เป็นโดมกระจกทรงกระบอกไม่มีเสารับ<br />
แผงหลังคา รัศมีโดมมีรัศมี 32 เมตร ตัวโดม<br />
มีจุดรับแรงที่คานด้านล่าง และคานคอนกรีต<br />
ที่ด้านบนตรงช่องระหว่างหลังคาเหล็กและ<br />
หลังคากรีนรูฟ การปะทะกันของ 2 หลังคา<br />
ถูกออกแบบเป็นช่องระบายอากาศด้วยเช่นกัน<br />
สำาหรับการระบายอากาศแบบเร่งด่วนในกรณี<br />
เกิดเพลิงไหม้<br />
การก่อสร้าง Climatic Dome ผลิตจากโรงงาน<br />
เป็นชุดโครงถัก จากนั้นจึงนำามาติดตั้งที่หน้างาน<br />
ภายหลัง เมื่อติดตั้งโครงถักเสร็จ จึงมาวัดขนาด<br />
ช่องสามเหลี่ยมแต่ละช่องที่หน้างาน เพื่อนำาไป<br />
ประกอบการตัดกระจกที่จะมาติดเป็นเปลือก<br />
อีกครั้งหนึ่ง เพราะ surface เป็นโค้งสามมิติ<br />
ทำาให้มีขนาดสามเหลี่ยมที่หลากหลายขนาด<br />
มาก การออกแบบรายละเอียดของโครงสร้าง<br />
โดม ถูกออกแบบให้ตัวยึดแผ่นกระจกยื่นออก<br />
จากเมมบอร์เหล็กกลม เพื่อทำาการยึดเปลือก<br />
ภายนอกที่เป็นกระจกลามิเนต ซึ่งการออกแบบ<br />
รายละเอียดส่วนนี้จะเป็นลักษณะ free end<br />
ให้มีความยืดหยุ่นเพื่อการขยายตัวของวัสดุ<br />
เนื่องจากอุณหภูมิภายในโดมถูกรักษาไว้ที่ 15<br />
องศาเซลเซียส สิ่งที่ผู้ออกแบบต้องคำานึงถึงคือ<br />
ป้องกันการควบแน่นจากอุณหภูมิที่ต่างกันของ<br />
ภายนอกและภายใน วิธีแก้ไขคือการออกแบบ<br />
รายละเอียดของรอยต่อกระจกให้แต่ละวัสดุที่<br />
มีอุณหภูมิต่างกัน ไม่เชื่อมต่อกัน จนเกิดการ<br />
ควบแน่นในอากาศได้ง่าย<br />
นอกจากหลังคาที่โปร่งใส ส่วนที่ต้องการความ<br />
ทึบตามการใช้งานเป็นสวนบนหลังคาที่สามารถ<br />
ขึ้นไปใช้งานได้ ซึ่งสร้างความสัมพันธ์กับเนิน<br />
ดินที่หุ้มภายนอกจากสาเหตุลดความแรงของ<br />
ทรงกระบอกคล้ายถัง LNG การเลือกพืชมา<br />
คลุมหลังคาจึงสัมพันธ์ไปกับสภาพแวดล้อม<br />
โดยรอบ ทั้งจากพืชที่มีในท้องถิ่น ทำาให้บาง<br />
ช่วงของหน้าแล้ง อาจจะมีหญ้าตายบ้าง จึง<br />
ต้องออกแบบให้สวนบนหลังคาที่เป็นคอนกรีต<br />
ป้องกันรั่วซึมด้วยการใช้เมมเบรน ออกแบบ<br />
ให้มีส่วนป้องกันดินไหล เพิ่มจุดพ่นน้ำาป้องกัน<br />
อัคคีภัยให้กับหลังคาส่วนนี้ด้วย<br />
โลกของสถาปัตยกรรมก่อนยุคสมัยใหม่ต่างถูก<br />
ควบคุมด้วยเงื่อนไขทางโครงสร้างที่ส่วนใหญ่<br />
ที่เป็นผนังรับน้ำาหนัก เมื่อเทคโนโลยีได้พัฒนา<br />
ต่อยอดจนสลายรวมผนัง หลังคาในงานสถา-<br />
ปัตกรรมได้ แล้วยังดึงแสงธรรมชาติเข้ามา<br />
สังสรรค์ในพื้นที่ได้แบบที่เปลี่ยนไปจากดั้งเดิม<br />
การตั้งคำาถามถึงการออกแบบสถาปัตยกรรม<br />
ร่วมสมัยในทุกวันนี้ จึงเป็นส่วนผสมของการ<br />
คำานึงถึงเทคโนโลยี และพฤติกรรม อย่างหลีก<br />
เลี่ยงไม่ได้<br />
03<br />
มุมมองภายนอก<br />
สู่ทางเข้าหลัก<br />
04<br />
ผังบริเวณ<br />
4<br />
MASTER PLAN<br />
10 M<br />
3
Change language