4P Li gç(' TRANSACTIONS

VOL. 47, PT. 5, 19571 LATIN VERSION BY WILLIAM OF MOERBENE 851
composite clominari (indecens enim viro videtur scire
quae intus aunt) : in ceteris auteni omnibus viro Parere
ititendat nee quicquam civilium audiens nee aliquid de
hiis quae (A 340a) ad nuptias spectare videntur velit
peragere. Sed cum tenipus exigit proprios fihios fihiasve
foras tradere ant recipere, tune autem pareat quoque
viro in omnibus et simul deliheret et oboediat, si ille
praeceperit, arl)itrans non ita viro esse turpe eorum
(juac domi stint quiccuarn peragere sicut mulieri quae
foris stint perqtIirere.
2.—Sed arbitrari decet vere compositam mulicreui
viri mores vitae suac legem imponi, (A 340b) a deo
Sil)i impositos, cum nuptus et fortuna coniunctos, quos
equideni Si patienter et liuniiliter ferat, facile reget
domum, si vero non, difficilius. Prol)ter quae decet non
solum cum contingit virum ad rerum esse prosperitatein
et act aliam gloriam, unaflinleni esse ac iuxta velic
servire, verum etiam in aciversitatihus. Si quid autem
in rebus decrit vel ad corporis aegritudinein (A 340c)
aut ad ignorantiam animae esse manifestam, dicat
quoque semper optima et in decentibus obsequatur,
praeterquani turpe quidern agere alit sibi non dignuni,
vet memorem esse, si quid vir animae passione ad
ipsam peccaverit, de nihilo conqueratur quasi illo hoc
peragente, sed hacc omnia aegritudinis ac ignorantiae
Ionere et accicientiuni peccatortim. Quantum enim in
bus (jills cliligentius obsequctur, tanto maiorem gratiani
habebit qui curatus extiterit, cum al) aegritudine fuerit
liberatus (A 340d) et Si quid ci iubenti non hetie
habentium non paruerit muller, multo niagis sentict a
niorbo curatus. Propter quae (lecet tiniere huiusmodi,
in atiis autem multo diligentius ol)sequi, quam Si empta
venisset ad domum : magno enim prctio elupta fuit,
socictate namquc vitae et procreatione iiberorum quihus
nil maius nee sanctius fleret. A(lhuc insuper si quideui
cum felici viro vixisset, (A 341a) non quoque siniiiiter
fieret divuigata. Et quidem non modicum est uti betie
prosperitate et non hutuiliter, verum etiam adversitatem
hene sufferre multo magis merito honoratur: flaw in
multis iniuriis et doborihus esse et nihil turpe peragere
fortis animi est. Orare quidem igitur clecet in adversitatem
virum non pervenire, Si vero qwcquam mali
sibi contingat, arbitrari huic optimam laudem esse sobriae
mulieris, (A 341b) existimantem quoniam nee
Alcestis tantam acquireret sibi gioriani nee Penelope
tot et tantas taudes meruisset, si cum felicibus viris
vixissent: nunc autem Admeti et Ulixis adversitates
paraverunt eis memoriam inimortalem. Factae enim in
malis fidetes et iustae viris, a this nee immerito stint
honoratae. Prosperitatis quidem enim facile invenire
participantes, adversitati vero nolunt communicare non
optimae niulierum. Propter qua omnia decet niulto
magis honorare virum et in verecundia non habere, si
sacra pudicitia et opes anirnositatis fihius secundum
Herculem non sequantur. (A 341c) Mulierem quidem
ergo in quociani tali t ypo leguni et niorum oportet se
custodire.
3.---Vir at item leges a siniilibus adinveniat uxoris in
usutu, quoniam tamquam socia filiorum et vitae ad
domum viri devenit, (A 341d) rclinquens flhios genitorum
viri et sui nomina hal)ituros. Quihus quid
sanctius fieret aut circa quae niagis yin sanae mentis
studebit quam ex optima et pretiosissima muliere Iiheros
procreare senectutis pastores quasi optimos et
pudicos patriS ac niatnis custodes ac totius douius conservatores
: (A 342a) quoniam educati quippe recte a
patre et matre sancte atque itiste ipsis utentluin quasi
nierito 1)0w lient, hoc auteni non obtinentes patientur
defectum. (A 342b) Exemplum enim vitae flhiis nisi
parentes dedenint, puram et excusabileni causam adinvicem
hahere poterunt. Timor ((juc) ne contempti a
flliis, cum non benc viverent, ad ititeritum ipsis erunt.
(A 342c) Propter civae enini nihil decet omittere ad
uxoris doctninam, Ut iuxta pOSSC quasi ex OptifihiS iiberos
valeant Procreare. Etenim agricola nihii omittit
studenclo, lit ad optimaiii terram et niaxinic betic cultam
semen consumere, expectans ita optimum sihi fructum
fieri, et vult pro ea, tit devastani non possit, S1 SIC
contigerit, mori cum inimicis pugnando : et huiusmodi
mors maxitue honoratur. Ubi autem tantum studium
fit p° corporis csca, (A 342d) ad quam animae semen
consumitur, quid si pro suis liheris matre atquc ntitrice
nonne omne studium est faciendum? Hoc enim solo
onine mortale semper factum immortalitatis participat,
(A 343a) et omnes l)etitioticS ac orationes divuin permanent
paternoruin. (A 343b) Unde qui contemnit hoc,
et deos videtur neglegere. Propter deos itaque, coram
quibus sacra mactavit et uxorem duxit, et mubto niagis
se post parentes uxoni tradidit ad honoreni.
4.—Maximus autem honor sohniae mulieri, si videt
virum suitiii ol>scrvantem sibi castitatern et de nulla alia
muliere curaiii niagis habenteni, (A 343c) sed prae
ceteris omnibus propriani et amicam et fidelem [sibi]
existimantem. Tanto etiam magis studehit se talem
esse mulier : Si cognovenit ficleliter atque iuste ad se
virum amabilem esse, et ipsa circa virum iuste ficlelis
erit. Ergo pnticletitetii ignorare non decet nee parentum
qui sui honores stint nee qui uxori et flhiis proprii et
decentes, Ut triliucns unicui(ltic quac sua stint iUStuS et
sanctus fiat. Muito enini maxime graviter quisque fert
honore silo pnivatus, nee etiam Si alioruin quis niulta
dedenit propria auferendo, iil)cfltcr acceperit. Nihil
quoque maius nee propius eSt uxoni ad virum quam
societas honorabilis et fidelis. (A 343d) Propter civae
non decet hominem sanae mentis Ut ubicunque contingit
ponere semen suurn, nee ad quaiemcunque accessenit,
proprium imniittere semen, tit non degenenihus et
iniquis similia libenis legitimis Iiant, et quideni tixor
honore sun privetur, fluiis vero opprobrium adiungatun.
(A 344a) Dc bus ergo omnibus reverentia vuro debetur.
5.—Appropinquare vero decet eius uxori cum honestate
et cum muita modestia et timore, dando verha
coniunctionis ems, qui bene iiahet, ac liciti opens et
honesti, multa modestia et fide utendo, parva quidcni et