Digitaal archiefbeheer in de praktijk Handboek - The InterPARES ...

ijzondere regimes worden behandeld in het DAVID-rapport over auteursrecht, http://www.antwerpen.be/david/website/nl/text_rapporten.htm.
2.2. Wie?
De auteur van een werk is de persoon die het werk creëerde. Vaak zullen de auteursrechten toch
bij iemand anders berusten: de auteur kan zijn rechten contractueel afstaan en bij zijn dood gaan
de rechten over op zijn erfgenamen. Het begrip ’auteur’ wordt in de wet zowel gebruikt om de oorspronkelijke
maker van een werk aan te duiden, als alle personen die dit recht van de oorspronkelijke
auteur verkrijgen. Het begrip auteur zal hier ook in deze beide betekenissen gebruikt worden.
Voor een buitenstaander is het erg moeilijk te weten wie nu juist de titularis is van het auteursrecht.
De wet bepaalt dat men ervan uit mag gaan dat degene wiens naam of ’letterwoord’ op het
werk vermeld staan ook effectief de houder van het auteursrecht is. Gaat het om een anoniem
werk, dan wordt de ’uitgever’ geacht de auteursrechten uit te oefenen. Het begrip uitgever omvat
iedere persoon die auteursrechtelijk beschermde werken laat vervaardigen en commercialiseert.
Naast de auteur spelen nog andere tussenpersonen een rol spelen bij de exploitatie van een werk.
Sommige van deze tussenpersonen genieten een aan het auteursrecht naburig recht. Meer
bepaald gaat het om de uitvoerende kunstenaar, de producent van fonogrammen en films, de
omroeporganisaties en de producent van een databank. Het beschermingsregime leunt nauw aan
bij die van het auteursrecht en wordt besproken in het DAVID-rapport over auteursrecht
(http://www.antwerpen.be/david/website/nl/text_rapporten.htm).
3. Reikwijdte van de bescherming
DIGITAAL ARCHIEFBEHEER IN DE PRAKTIJK. HANDBOEK
De auteur krijgt twee soorten rechten op zijn werk: economische rechten en morele rechten. De
economische rechten geven de auteur het monopolie op de exploitatie van zijn werk. De morele
rechten beschermen de ‘intieme band’ tussen de auteur en zijn creatie.
3.1. Vermogensrechten
De auteur heeft het exclusieve recht om zijn werk te reproduceren, te distribueren, te verhuren en
uit te lenen. Daarnaast heeft de auteur het alleenrecht om afgeleide werken te produceren, (bijvoorbeeld
vertalingen, bewerkingen voor een ander medium, merchandising, enz.). Ten slotte
moet de auteur voor elke mededeling aan het publiek zijn toestemming verlenen (bijvoorbeeld uitzending
op radio of televisie, opvoering van een toneelstuk).
In de traditionele analoge context omvat het monopolie op reproductie en medeling aan het
publiek hoofdzakelijk exploitatiehandelingen. Alleen de auteur mag bijvoorbeeld zijn boek laten
drukken en verspreiden voor de verkoop. De eindgebruiker heeft het recht zijn exemplaar te lezen,
verder te verkopen en aan vrienden uit te lenen. De archivaris had als eindgebruiker eveneens het
recht een exemplaar van een werk te archiveren en dit in de leeszaal ter beschikking te stellen.
Bij digitale werken liggen de zaken anders. De eindgebruiker kan onmogelijk een digitaal werk
gebruiken zonder er verschillende kopies van te maken, zij het beperkt tot vluchtige kopies in het
werkgeheugen van de computer. In theorie moet de auteur hiervoor zijn toestemming verlenen.
Hierdoor verkrijgt de auteur macht over hoe de eindgebruiker met zijn werk kan en mag omgaan.
Digitale werken ter beschikking stellen via een netwerk staat in vele gevallen gelijk met een mededeling
aan het publiek. Hiervoor is de toestemming van de auteur dus vereist.
De archivering van digitale werken komt op verschillende manieren in het vaarwater van het
auteursrecht. De archivaris moet het werk kopiëren om het in zijn archief op te nemen. Eventueel
moet het werk aangepast worden zodat het voor de toekomst toegankelijk blijft. Ten slotte is het
ook de bedoeling het werk aan het publiek ter beschikking te stellen.
43