Digitaal archiefbeheer in de praktijk Handboek - The InterPARES ...

DEEL 2 > ARCHIEFLUIK > INLEIDING
54
pen. Interpretatie van de digitale archiefdocumenten is slechts mogelijk wanneer ze leesbaar zijn
en er bijgevolg een oplossing is voor het digitale duurzaamheidsprobleem.
2. Het digitale archiefdocument
Digitale archiefdocumenten verschillen in meerdere opzichten van papieren archiefdocumenten.
Een aantal belangrijke verschillen vloeien voort uit het feit dat digitale archiefdocumenten digitale
objecten zijn 1 :
– de opslagwijze en de verschijningsvorm van een digitaal object zijn niet dezelfde: op de digitale
drager wordt informatie als bits (reeksen nullen en enen) opgeslagen, terwijl op het scherm
een document in zijn intellectuele vorm wordt gepresenteerd. Een meer expliciete identificatie
en beschrijving van het digitale archiefdocument wordt noodzakelijk.
– drager en archiefdocument vormen geen eenheid meer: wijzigingen zijn niet meer visueel
waarneembaar.
– voor de weergave van digitale objecten is hard- en software vereist: er is software nodig om de
digitale representatie van een digitaal archiefdocument (bits) om te zetten naar de documentaire
vorm van het archiefdocument. Digitale objecten kunnen slechts geraadpleegd worden
mits de vereiste computerapparatuur en -programmatuur voorhanden is.
– de originele bitstream kan niet onderscheiden worden van de gekopieerde bitstream.
– digitale objecten hebben verschillende verschijningsvormen: de weergave op scherm van een
digitaal document is afhankelijk van de computer- en gebruikersinstellingen.
– één digitaal archiefdocument kan verschillende bitrepresentaties hebben: hetzelfde archiefdocument
(bijvoorbeeld een e-mail) kan in verschillende formaten (bijvoorbeeld MSG,
ASCII/Unicode, TIFF, PDF, XML, enz.) en dus in verschillende bitstreams worden opgeslagen.
– er is geen vaste relatie tussen digitale archiefdocumenten en computerbestanden waardoor
duidelijke identificatie nodig is. De relatie tussen archiefdocumenten en computerbestanden
varieert immers van:
• 1 op 1: 1 archiefdocument wordt in 1 computerbestand opgeslagen
• 1 op veel: 1 archiefdocument bestaat uit meerdere computerbestanden
• veel op 1: meerdere archiefdocumenten worden in 1 computerbestand bewaard.
Deze kenmerken zijn inherent aan het ‘digitaal-zijn’. Het ‘digitaal-zijn’ is een essentiële karakteristiek
van het archiefdocument die niet verloren mag gaan, maar die mee in tijd moet worden
overgebracht. Archivarissen vertrekken immers vanuit het archiefwetenschappelijke principe dat
archiefdocumenten in hun primaire vorm worden gearchiveerd: wat digitaal ontstaat, wordt digitaal
gearchiveerd.
Door haar digitale eigenschap komt het concept van ‘het’ originele document onder druk te staan.
In de digitale wereld overleeft het origineel immers niet. Door de technologische veroudering is
het origineel gedoemd te verdwijnen. Telkens wanneer men een digitaal document reconstrueert,
wordt als het ware een nieuwe kopie van het origineel gecreëerd. De uitvoering van eenzelfde bitstream
resulteert immers in een nieuwe uitvoering of verschijning, afhankelijk van de gebruikte
computer- en gebruikersinstellingen. Bovendien kan het originele digitale document niet altijd
even gemakkelijk gedefinieerd worden. Digitale documenten hebben immers geen vaste verschijningsvorm.
Dit maakt het extra moeilijk om de originele ‘look and feel’ van een document vast te
leggen. Daarenboven kunnen originele bitstreams en hun kopieën niet van elkaar worden onderscheiden.