Land en volk van Sumatra - Sabrizain.org

X. ONZE VESTIGING OP SUMATRA.
§ 48. Langzame uitbreiding van ons gezag tot 1824.
In de eerste twee en een kwart eeuw onzer koloniale geschie-
denis leek het er niet naar, dat Sumatra voor ons ooit van belang
zou worden. De Vereenigde Oost-Indische Compagnie heeft al heel
weinig vreugde aan het groote eiland beleefd. Producten om in
en uit te voeren waren er genoeg, maar de Sumatranen of hunne
vorsten handelden liever zelf. Het bleek der Compagnie onmogelijk
haar handelsmonopolie ook op Sumatra door te voeren. Daarbij
vond zij dikwijls de Engelschen in haar vaarwater, ja tot in 1871
toe zijn de Nederlanders in hunne heerschappij over Sumatra door
deze natie meermalen gedwarsboomd.
De wijze der uitbreiding run ons gezag was ongelijk in de verschillende deelen.
De ontwikkeling van onze macht op Sumatra geschiedde aan de
Noord- en Oostkust langs andere banen dan aan de Westkust en
diep in het binnenland. Dit verschil hangt samen met de natuur-
lijke gesteldheid van het eiland. Aan de Oostkust met hare groote,
ver landwaarts in bevaarbare rivieren konden zich Inlandsche rijken
ontwikkelen. Elk stroomgebied vormde daar eene politieke een-
heid, waarvan de grenzen naar het binnenland reikten tot zoover
de hoofdstroom en zijne bijrivieren goed bevaarbaar waren. Verder
het binnenland in werd de macht der kustvorsten meer en meer
schemerachtig en bestond deze ten slotte alleen in naam.
Elk dier rijken heeft zijn eigen geschiedenis van opkomst, bloei
en ondergang; van ondcrlingen naijver en strijd; van successie-
oorlogjes; van contracten met de blanke handelaren, gesloten en
geschonden al naar het oogenblikkelijke belang dit meebracht.