Land en volk van Sumatra - Sabrizain.org

332
Zoo kwam dan in tsii hei z.g.n. Sumatra-tractaat tot stand,
waarbij Nederland de vrije hand kreeg op geheel Sumatra. De
regeering wilde niet dadelijk gebiedsuitbreiding en ging zelfs niet
in op verzoeken van enkele Afjehsche onderhoorigheden om onder
onze Bouvereiniteit te komen. De Sultan maakte echter spoedig zelf
• •ene voortzetting van verdere onthouding ondoenlijk.
§ 55. 1>< Aiji h-oorlog.
In onze koloniale geschiedenis neemt de Aijeh-oorlog eene geheel
bijzondere plaats in door hare hevigheid, haar langen duur, haar
invloed op de volksverbeelding, haar vele offers aan menschen-
levens, aan geld on reputatie's en door haar karakter als gods-
dienstoorlog.
Gezien in het licht der thans bekende feiten valt het op, dat de
groote ramp, die deze oorlog was voor de geregelde ontwikkeling
onzer koloniën, in de eerste plaats was te wijten aan onkunde. De
herhaalde wisseling van stelsel is w r el eens genoemd als de hoofd-
oorzaak van den langen duur des oorlogs, doch ook deze vond weer
haar grond in onwetendheid omtrent de gesteldheid van het land
en den aard, de geschiedenis, het staatkundig, godsdienstig en maat-
schappelijk leven der bevolking.
Periodi n van den oorlog.
De groote hoeveelheid feiten uit dezen oorlog overziende, zou men
zijne geschiedenis kunnen indeelen in zes tijdperken. Het eerste
tijdvak, dat van 1873 tot 1878, kenmerkt zich door de verovering
der hoofdplaats en de vestiging van eenige posten daarbuiten; het
tweede, tot 1881, is de tijd van aanvallend optreden onder Van der
Heyden; het derde, tot 1884, die van schijnvrede en struisvogel-
politiek. Daarop volgt de periode der geconcentreerde linie van
1884 tot 1893; dan de tijd van een vernieuwd offensief, waarbij
de geconcentreerde linie dienst doet als steunpunt voor vooruitge-
schoven, tijdelijk bezette posten, tot 1898; terwójl na dat jaar,
met gebruikmaking van duur gekochte ervaring en naarstig verza-
melde kennis van land en volk, het laatste tijdvak begint, dat van
rustelooze vervolging des ^ijands tot in de diepste schuilhoeken
des lands.