de invloed van de buurt - Maatschappijwetenschappen - Universiteit ...

Politieke voorkeur en kerkbezoek 27
en het percentage arbeiders. Als de afhankelijke variabele dichotoom is,
zoals hier bij het al of niet stemmen op de socialistische partij het geval is,
wordt ook wel een logistische regressieanalyse gebruikt. Aan de regressiecoëfficiënt
van het percentage arbeiders kan weer worden afgelezen of er
sprake is van een compositioneel effect, waarbij een positieve waarde wijst
op een meeslepend effect van de omgeving. Het grote voordeel van deze
methode is dat moeiteloos andere verklarende variabelen aan het model
kunnen worden toegevoegd. Ook aan deze methode kleven echter bezwaren.
Het ‘al of niet arbeider zijn’ en het percentage arbeiders hangen op het
individuele niveau met elkaar samen, zodat de effecten van die twee
kenmerken niet goed van elkaar kunnen worden onderscheiden; zo’n
probleem speelt overigens bij regressieanalyses wel vaker. Maar er is ook
een specifiek probleem in het geval van onderzoek naar compositionele
effecten; een vergelijkbaar probleem speelt ook bij de methode van de
kruistabellering. De betrouwbaarheid van de regressiecoëfficiënt van het
omgevingskenmerk wordt namelijk gebaseerd op het aantal individuen,
terwijl het aantal onafhankelijke metingen ervan slechts gelijk is aan het veel
kleinere aantal omgevingen. Het gevolg is dat de betrouwbaarheid van de
resultaten van het contextuele model meestal duidelijk wordt overschat
(Kreft, 1987; 124 en 128).
Bij alle tot nu toe behandelde methoden wordt de analyse uitgevoerd op één
niveau van analyse, namelijk dat van de individuen of juist dat van de
buurten. Sinds het begin van de jaren tachtig echter zijn zogenaamde multilevelmethoden
ontwikkeld, waarbij beide niveau van analyse tegelijkertijd
een rol spelen. Vooral de onderwijskunde heeft daarbij een belangrijke rol
gespeeld; zie bijvoorbeeld Goldstein (1987). De methoden zijn op de
volgende wijze opgebouwd; zie bijvoorbeeld De Vos (1997, 85-92). Op het
individuele niveau wordt een regressieanalyse uitgevoerd waarbij het al of
niet stemmen op de socialistische partij wordt voorspeld op basis van het al
of niet arbeider zijn. Daarbij kan voor elk der parameters in het regressiemodel,
dus zowel voor de constante als voor de regressiecoëfficiënt, worden
beslist of deze per buurt kunnen verschillen. Als een parameter per buurt kan
verschillen, dan kan er eventueel voor worden gekozen om deze af te laten
hangen van het percentage arbeiders in de buurt; in dat laatste geval wordt
daar op het buurtniveau ook een regressieanalyse voor geformuleerd. Wordt
gekozen voor een model waarbij de constante afhankelijk is van het
percentage arbeiders, terwijl de regressiecoëfficiënt voor alle buurten gelijk
is, dan heeft het multilevelmodel dezelfde vorm als het contextuele model.
Het verschil is echter dat bij het multilevelmodel, waarbij alle analyses op
het geëigende niveau worden uitgevoerd, de betrouwbaarheid van de coëfficiënten
wel op een juiste wijze wordt vastgesteld. Door ook de