de invloed van de buurt - Maatschappijwetenschappen - Universiteit ...

4
Sako Musterd, Ad Goethals
SISWO nog een workshop georganiseerd met professor Michael Dear
(University of Southern California, april 1998), in samenwerking met het
onderzoekinstituut AME (Amsterdam Study Centre for the Metropolitan
Environment) van de Universiteit van Amsterdam. Het resultaat van beide
gebeurtenissen is een serie beschouwingen en verslagen op dit terrein. De
bundel had als ambitie om in het bijzonder onderzoek naar buurtcompositie
effecten te presenteren. In enkele bijdragen is een wat ruimere omgevingsanalyse
het uitgangspunt. Deze verbreding had als voordeel dat daardoor
meerdere voorbeelden uit diverse maatschappelijke sectoren aan de orde
konden worden gesteld.
De bundel start met een bijdrage van Michael Dear die ons meeneemt in een
tour d'horizon, waarbij buurteffecten geplaatst worden in een algemener
kader van externaliteiten. Externaliteiten zijn onverwachte uitkomsten of
neveneffecten, die verbonden zijn aan locatie beslissingen. Dear richt zich
vooral op locationele problemen bij maatschappelijke dienstverlening. Hij
doet een voorstel om de complexe problematiek rond buurteffecten vanuit
vier verschillende gezichtspunten te modelleren (de klant, de aanbieder, de
buurt van ontvangst en de planner/politicus). Het is opmerkelijk hoe binnen
een algemeen kader, waarbij veel nadruk wordt gelegd op de perspectieven
van verschillende actoren, de dichotomie tussen sociale en fysieke buurtkenmerken
geen geprononceerd element vormt. Opmerkelijk, omdat in het
onderzoek naar buurtcompositie effecten dikwijls wel veel nadruk wordt
gelegd op deze dichotomie.
Het onderzoek van Musterd, Deurloo en Ostendorf werd hierboven al
genoemd. Het betreft onderzoek dat tracht bij te dragen aan de discussie over
de betekenis van het wonen in een zogenoemd getto van armoede of kansarmoede.
Binnen de Nederlandse context kan niet over echte getto's of gettoeffecten
gesproken worden. Blijft de vraag of er een verband is tussen de
sociale omgeving en iemand sociale perspectief. Het onderzoek werd
verricht op het niveau van zes-positie-postcodegebiedjes. De onderzoekers
schetsen de problemen bij het volgen van een zo gedetailleerde geografische
benadering. Musterd c.s. laten in dit hoofdstuk zien, dat, hoewel dat binnen
de Nederlandse context niet werd verwacht, er zelfs bij lage concentraties
van kansarmoede effecten zijn aan te geven op het perspectief.
Hierna volgt het hoofdstuk van Sjoerd de Vos over omgevingsinvloeden op
politieke voorkeur en kerkbezoek van individuen. Hij beschrijft hoe er "meesleepeffecten"
kunnen ontstaan in stemgedrag en kerkbezoek. Hij presenteert
bovendien in heldere bewoordingen een overzicht van de verschillende
manieren waarop compositionele effecten gemeten kunnen worden.
Binnen de sfeer van het onderwijs wordt de vraag naar de betekenis van de
omgeving met regelmaat gesteld. Het Sociaal en Cultureel Planbureau
(1995) heeft onder meer onderzoek verricht naar de invloed van witte en