de invloed van de buurt - Maatschappijwetenschappen - Universiteit ...

Invloed van omgevingsfactoren op psychiatrische opnamen 43
psychiatrische opnamen wederom aangetoond in een regionaal onderzoek naar
het GGZ-gebruik in de drie Zuid-Hollandse steden Den Haag, Leiden en
Rotterdam (Van de Water e.a., 1988). Den Haag bleek de meeste psychiatrische
opnamen per 1000 inwoners te hebben, namelijk 4,5 vergeleken met
een gemiddelde van 2,1 in Zuid-Holland en van 1,8 in heel Nederland. Janssen
e.a. (1993) vonden een zelfde hoge GGZ-consumptie in Amsterdam. In een
onderzoek naar het gebruik van intramurale GGZ-voorzieningen in de
provincie Drenthe (Sytema e.a., 1990) blijkt de sterkst verklarende factor te
zijn: stad versus platteland. Deze factor verklaart 44 % van de variantie van de
verschillen in opnameratio's.
In een groter onderzoek van Dekker e.a. (1994) met betrekking tot de psychiatrische
opnamen van alle Nederlandse gemeenten in 1991 werden deze
verschillen tussen plattelandsdorpen en grote steden nogmaals bevestigd. Niet
alleen wat betreft de totale opnameratio's, maar ook wat betreft de
afzonderlijke diagnostische groepen (Peen en Dekker, 1997a; Peen en Dekker,
1997b.).
De eerder gevonden hoge opnamecijfers in de sterk geurbaniseerde gemeenten
(Dekker e.a., 1994) blijken verklaard te worden door de grotere proportie
niet-gehuwde inwoners aldaar en in beperkte mate door de urbanisatiegraad
als zodanig.
3 Verschillen tussen stadswijken
Daar waar de verschillen in opnameratio's tussen platteland en grote steden
vooral in verband worden gebracht met de urbanisatiegraad van de woongemeenten
en (soms) met de afstand tot de voorziening, worden de verschillen
tussen stadswijken veelal gerelateerd aan de verschillen in sociaal economische
status. Uit een overzichtsstudie van 44 onderzoeken waarin het verband
onderzocht is tussen sociaal economische status en psychologisch
disfunctioneren in de bevolking, bleek dat een lage status samenging met een
grote mate van voorkomen van psychische problemen in het algemeen en
schizofrenie en persoonlijkheidsstoornissen in het bijzonder (Dohrenwend en
Dohrenwend, 1969). Ook in een meer recent epidemiologisch onderzoek
onder de Amerikaanse bevolking (Regier e.a., 1993) bleek de aanwezigheid
van schizofrene stoornissen in de laagste sociaal economische klasse veel
groter dan in de hoogste klasse.
In overeenstemming met deze epidemiologische bevindingen vonden Faris en
Dunham in Chicago de hoogste concentraties van psychiatrische opnamen met
diagnose schizofrenie in de centrum-gebieden van de stad met de grootste
hoeveelheid problemen zoals criminaliteit, werkeloosheid, zelfmoord, grote
mobiliteit en overbevolking (Faris en Dunham 1939). De relatie tussen hogere
opnameratio's en sociale deprivatie van de stadsbuurten bestaat niet voor alle
afzonderlijke psychiatrische stoornissen. De sterkste correlaties zijn (na het