de invloed van de buurt - Maatschappijwetenschappen - Universiteit ...

Politieke voorkeur en kerkbezoek 31
Het ligt voor de hand dat de religieuze samenstelling van de woonomgeving
ook invloed heeft op het kerkbezoek. Knippenberg & De Vos (1989) hebben
daar in Nederland onderzoek naar gedaan. Daarbij gebruikten ze gegevens
van een grote steekproef uit de Nederlandse bevolking van 16 jaar en ouder
uit 1985/86; helaas zijn geen nieuwere gegevens beschikbaar. Voor een
eerste globale indruk worden de resultaten gepresenteerd in de vorm van een
kruistabel; zie tabel 1.
Daarbij wordt per godsdienstige gezindte het verband nagegaan tussen het
percentage mensen dat regelmatig, dat wil zeggen minstens éénmaal per
twee weken, naar de kerk gaat, en het percentage geloofsgenoten in de
gemeente waarin de mensen wonen. Het beeld dat uit deze tabel naar voren
komt is duidelijk. Zowel voor Nederlands-hervormden als voor gereformeerden
geldt dat het kerkbezoek stijgt naarmate het percentage geloofsgenoten
toeneemt. Zo gaat van de Nederlands-hervormden die wonen in gemeenten
waar nauwelijks geloofsgenoten wonen maar ongeveer een kwart regelmatig
naar de kerk.
Maar als ongeveer de helft van de gemeentelijke bevolking tot deze religieuze
richting behoort, is ongeveer de helft van hen een regelmatige
kerkganger. Wat verder opvalt is dat het kerkbezoek van de rooms-katholieken
nauwelijks samenhangt met de omvang van de groep geloofsgenoten.
De bevindingen blijven overigens overeind als rekening wordt gehouden met
verschillen in de individuele kenmerken geslacht, leeftijd en opleiding.
De Vos (1997) heeft later ten behoeve van zijn dissertatie de gegevens
geheel opnieuw bewerkt, en heeft bij de analyses gebruik gemaakt van de
multilevelmethode. Een samenvatting van de bevindingen is te vinden in
tabel 2.
Deze tabel wordt nu nader besproken.
Voor elk individu uit de steekproef is vastgesteld hoeveel kerkbezoeken per
jaar hij of zij minimaal aflegt. Dat kenmerk wordt in de analyses gebruikt als
het afhankelijke kenmerk. Het kerkbezoek van de belangrijkste godsdienstige
groeperingen blijkt nogal uiteen te lopen. Nederlands-hervormden en
rooms-katholieken gaan gemiddeld ongeveer even vaak naar de kerk, namelijk
respectievelijk minstens 20 en 21 keer per jaar. Gereformeerden gaan
echter veel vaker, namelijk gemiddeld minstens 37 keer per jaar.
Om een zo zuiver mogelijk beeld te krijgen is voor elk van de zojuist genoemde
religieuze groeperingen apart een analyse uitgevoerd, dus apart voor
Nederlands-hervormden, apart voor gereformeerden en apart voor roomskatholieken.
Daarbij zijn op het individuele niveau de drie eerder genoemde
verklarende variabelen gebruikt, namelijk geslacht (0=man, 1=vrouw),