Kikker & Co - Provincie West-Vlaanderen

Insecten: 7 op 10!
Insecten zijn ongewervelde dieren. Ze bezitten dus geen skelet of
geraamte. Hun stevigheid danken ze aan hun pantser, een soort harnas.
Dit pantser groeit niet mee en moet dus regelmatig vervangen worden.
Tussen twee vervellingen in groeit het insect snel een stukje, tot het volwassen
wordt.
Een volwassen insect bestaat uit drie delen: kop, borststuk en achterlijf.
Het borststuk draagt altijd 3 paar poten en 0, 1 of 2 paar vleugels.
Een spin is dus geen insect, want ze bezit 4 paar poten. Schaaldieren als
kreeften en garnalen bezitten 7 paar poten.
In het dierenrijk beslaan insecten zomaar 70% van alle diersoorten. De
gewervelden (van vissen tot zoogdieren) halen slechts 4%. Alle andere
ongewervelden (schaaldieren, spinnen, duizendpoten, wormen, eencelligen,
weekdieren, …): 26%.
Metamorfose ... een toverwoord
De meeste insecten leggen eitjes. Kenmerkend in de ontwikkeling naar volwassen
dier is de gedaanteverwisseling of metamorfose. Deze kan volledig
zijn, zoals bij de vlinders: uit het eitje komt een larve, die vreet zich vol en
verandert in een pop. Binnen deze pop gebeurt het grote wonder en ontstaat
het ‘imago’ of volwassen insect.
Bij een onvolledige metamorfose, zoals bij de libelle, ontbreekt het popstadium.
Uit het ei komt een ‘nimf’. Die groeit en ontwikkelt zich bij elke
vervelling wat meer, tot ze tenslotte een volwaardig imago wordt.
‘Waterinsecten’
‘Echte’ waterinsecten leven hun hele leven, zowel als larve of als imago, in
het water: geelgerande watertor, duikerwants, waterschorpioen.
Andere watergebonden soorten delen hun leven op: als larve of nimf leven
ze in het water, maar als volwassen insect op het land. Enkele voorbeelden:
de larve van de steekmug, de rattenstaartlarve (slijkvlieg), de nimf van libel,
de hafte (nimf van de ééndagsvlieg), de kokerjuffer (nimf van de schietmot).
Ademen onder water?
Insecten ademen via tracheeën: een systeem van fijne buisjes dat zich door
het lichaam vertakt. Via de stigmata (openingen) in het lichaamsoppervlak
bereikt verse lucht de tracheeën.
Weinig volwassen insecten kunnen onder water ademen. Sommige specialisten
leerden de truc om onder hun dekschilden een luchtbel mee te dragen
of tussen de haren van de buik een luchtbel vast te houden. Daardoor wordt
het zuurstofprobleem tijdelijk opgelost. Ze moeten wel geregeld naar boven
om de zuurstofvoorraad te verversen.
Slechts enkele soorten weten permanent onder water te leven. Hun
lichaamsoppervlak is bedekt met zeer fijne, waterafstotende haren. Tussen
die haartjes wordt een dun luchtlaagje vastgehouden, dat in verbinding
staat met de stigmata. De verbruikte zuurstof wordt aangevuld door de in
het water opgeloste zuurstof, terwijl de fijne haartjes rechtstreeks verlies
van zuurstof verhinderen (= plastronademhaling).
19
schietmot
kokerjuffer
parende waterjuffers
larve van waterjuffer