Kikker & Co - Provincie West-Vlaanderen

Tijdelijk te gast
De vaste bewoners van het water delen hun leefgebied met een troepje
‘jonge gasten’, die er hun jeugd doorbrengen maar als volwassen insect
het land en het luchtruim opzoeken.
Watermonster wordt landjuweel
Libellen en waterjuffers zijn prachtige, opvallende insecten die vaak boven
of nabij water vliegen. Ze zijn op jacht naar voedsel of zoeken er een
geschikte waterplant om hun eitjes af te zetten. Dat doen ze met hun legboor,
die onder het wateroppervlak de eitjes in de waterplanten prikt.
Naargelang de soort verschilt het leggen van de eitjes. Sommige soorten duiken
helemaal kopje onder, andere tippen met hun staart voorzichtig onder
water.
Na korte tijd komt uit elk eitje een nimf. Die bezit grote ogen om, op het
zicht, naar prooi te jagen. Wanneer iets levends (van watervlo tot salamanderlarve)
in haar buurt durft te komen, schiet er bliksemsnel van onder de
kop een gescharnierd grijporgaan naar voor. De greep van dat vangmasker is
bijna altijd raak. De prooi wordt naar de mond gebracht en rustig opgepeuzeld.
De metamorfose bij libellen en waterjuffers is gedeeltelijk: van ei via nimf
tot imago, zonder popstadium. De nimf vervelt vele keren vooraleer ze
een prachtige libelle wordt. Na iedere vervelling groeit en ontwikkelt het
lichaam, inclusief de vleugels, een stukje. Net voor de laatste vervelling
kruipt de larve langs een stengel omhoog, tot boven de waterspiegel. Na
enige tijd barst de rughuid open. Het volwassen dier klautert uit zijn eigen
pantser. Daarna volgen enkele belangrijke uren, waarbij het dier heel kwetsbaar
is: de jonge libel moet drogen, de vleugels worden uitgestrekt en verstijven.
Pas daarna kan de verkenning van een nieuwe wereld beginnen. Dit
kan je in de zomer makkelijk waarnemen. Het lege pantser blijft op de stengel
geklemd.
Muggenlarven: eten is ademen
Op een warme zomeravond kan je waarnemen hoe steekmuggen hun eitjes
op het water leggen. Kleine grijze puntjes drijven zomaar op het water. Van
zodra de larven uit het ei komen, kronkelen ze aan het wateroppervlak. Met
hun korte adembuis bengelen ze omgekeerd aan de waterspiegel. De lucht
in de adembuis geeft het achterlijf een opwaartse druk. De larve ademt net
boven het water en kan daardoor ook in vervuild, zuurstofarm water
overleven.
Tijdens het ademen voeden de larven zich ook. Ze slorpen microscopisch
kleine plantjes en diertjes op, die dicht bij de waterspiegel van het zonlicht
profiteren. Bij gevaar sluiten de larven hun kleppen af en zinken naar beneden.
Om terug boven te raken, moeten ze heftig kronkelend ‘zwemmen’.
Na de 4de vervelling wordt de larve een pop. Die is erg beweeglijk en pendelt
net als de larve tussen waterspiegel en bodem. Zowel de larven als de
poppen worden met massa’s opgegeten door een leger rovertjes. In vervuild
water leven er echter weinig water(roof)diertjes. Muggenlarven worden er
bijzonder talrijk.
De poppen scheuren na een tijdje open en daar verschijnt de steekmug.
Vleermuizen die boven water jagen, verschalken vele van die ontpoppende
muggen. Toch blijven er altijd genoeg over om ons ‘s zomers slapeloze nachten
te bezorgen.
grijporgaan van
25
libellennimf
de libellennimf
larve steekmug
pop steekmug