Kikker & Co - Provincie West-Vlaanderen

‘Echte’ waterinsecten
Waterroofkevers of ‘watertorren’ behoren tot de orde van de kevers
(Coleoptera), de hoofdmacht van het bonte insectenleger. Kevers pasten
zich aan diverse leefmilieus aan. Slechts een handvol drong ook tot het
water door. Ze integreerden zich wonderwel binnen de watermaatschappij.
Vooral de larven werden echte waterbewoners die niet boven water
moeten komen om te ademen.
De geelgerande roofmachine
De geelgerande watertor is één van de meest beruchte rovers onder water.
Hij eet zowel levende als dode prooien (insecten, kikkerlarfjes en visjes).
Die ontdekken ze voornamelijk via hun sprieten, die geurprikkels opvangen.
Met hun voorste paar poten grijpen ze de prooi die wordt verknipt, gekauwd
en inwendig verteerd. De achterpoten vormen krachtige roeispanen. Bij het
afduwen vergroten zwemborstels het oppervlak, bij de terugslag worden de
stijve haren samengeplooid zodat het stuwvlak minimaal wordt.
Om adem te halen piepen de waterkevers met de punt van hun achterlijf
even boven het water uit. Zij nemen een hap lucht op en voeren die mee
tussen de dekschilden en het achterlijf. Een luchtbelletje achter het
achterlijf verraadt die voorraad.
De geelgerande watertor komt vrij verspreid voor, als het water niet te vuil
is en er voldoende prooidiertjes te verslinden zijn. Het vrouwtje herken je
aan de dekschilden die gegroefd en eerder bruinachtig zijn; bij het mannetje
zijn die glad en hebben een groenachtige metaalglans. Bovendien bezitten
de mannetjes aan de voorpoten een verbreding. Dankzij dit hechtschijfje
klemmen ze zich tijdens de paring aan het vrouwtje vast.
De eitjes worden meestal in het voorjaar afgezet. Het vrouwtje kiest een
waterplant met luchtweefsel uit: gele lis, lisdodde, … In de stengel maakt
zij een sneetje met een soort mesje aan het 9de buikschild. In dat holletje
legt zij een ei: dat profiteert van de beschutting én de zuurstof in de holle
stengel. Na 12 dagen komt de larve te voorschijn.
Van roofzuchtige larve tot waterroofkever
Die larven worden nog vraatzuchtiger dan hun beruchte ouders. De monddelen
zijn uitgerust met twee vervaarlijke, multifunctionele kromdolken
waarmee ze hun prooi grijpen en doorboren. Die dolken zijn ook injectienaalden,
om verteringssappen in het slachtoffer te spuiten en zuigbuisjes om
het vleessoepje mee op te zuigen.
Net als de meeste larven van waterinsecten bezitten ze een soort kieuwen:
twee pluimvormige kieuwen aan hun lichaamseinde, die in verbinding staan
met de tracheeën. Ze kunnen ermee onder water ademen maar ook in de lucht.
Na een jaar (van zomer tot zomer) voedsel zwelgen, regelmatig vervellen
en groeien, worden de larven monstertjes van meer dan 5 cm groot. In de
nazomer verlaat de larve het water, zoekt een plekje op de oever en
graaft een kuiltje om in te verpoppen. Na drie weken verschijnt de nieuwe
kever. Aanvankelijk is die zacht en geligwit. Een week later is de kever helemaal
op kleur en uitgehard. Hij verlaat zijn schuilplaats en zoekt het water
op. Larven die in het najaar verpoppen, verschijnen pas in het volgende
voorjaar als kever.
23
geelgerande watertor (man)
geelgerande watertor (vrouw)
larve van geelgerande watertor
geelgerande watertor