Kikker & Co - Provincie West-Vlaanderen

Wormen
Bloedzuigers
De naam bloedzuiger klinkt even onheilspellend als misleidend. Niet alle
soorten zuigen effectief bloed. De meesten leven op dode dieren, sommigen
ook op planten. Maar sommigen zuigen inderdaad de lichaamssappen van
allerlei waterdieren op. Ze kunnen dat ‘bloed’ opslaan in blindzakken, zijdelings
van de middendarm. Daardoor hoeven bloedzuigers slechts met
grote tussenpozen op zoek naar nieuwe bloedgevers.
De voortbeweging van een bloedzuiger kunnen we vergelijken met deze van
een spanrups. Terwijl het lichaam afwisselend rekt en samentrekt hechten
de zuignappen zich om beurten aan de ondergrond vast. De meeste bloedzuigers
zijn echter ook voortreffelijke zwemmers. Met hun verticaal gehouden
lichaam maken ze in het water golvende bewegingen en verplaatsen zich
op deze manier in horizontale richting.
Bij bloedzuigers staat de gehele huid, net zoals bij alle wormachtigen, in
dienst van de ademhaling. De huid is voorzien van vele bloedvaten, die voor
de gaswisseling zorgen. Met de achterzuignap klemt hij zich vast terwijl hij
met het andere uiteinde van het lichaam, golfbewegingen maakt. Hierdoor
stroomt er voortdurend vers water langs dat rijker is aan zuurstof.
Deze bijzondere ademhaling maakt het de bloedzuigers mogelijk om als één
van de laatsten stand te houden in vervuild water.
Slingerwormen of tubifex
Deze wormachtigen komen alleen voor in matig vervuild water. Dit betekent
dat hun ademhaling, net als bij de bloedzuigers, hieraan is aangepast.
Vanuit een kokertje dat in de bodem steekt, maken ze met het achtereinde
van het lichaam voortdurend slingerbewegingen. Op deze wijze wordt water
uit hogere lagen aangevoerd. De snelheid waarmee dit gebeurt en de lengte
van het lichaamsgedeelte dat boven de bodem uitzwaait, geven een
betrouwbare aanwijzing voor het zuurstofgehalte van het water. Hoe minder
zuurstof het water bevat, hoe verder het achtereinde van het
lichaam uit de koker zit en hoe sneller hij heen en weer zwaait.
Net zoals bij de bloedzuigers nemen de bloedvaten vlak onder de huid
zuurstof uit het water op, door de huid heen.
Slingerwormen leven in verstrengelde kluwens in de bovenste modderlaag
van vervuilde beken en plassen. Van zodra ze iets verkeerds merken, trekken
ze bliksemsnel hun ‘staart’ in. Om deze dieren te vangen moet je dan
ook een 10 cm dikke modderlaag afscheppen. Ze zijn populair bij aquariumhouders
die ze gebruiken als visvoer. Die verzamelen dan hun eigen tubifex
op geheime plekjes.
29
bloedzuigers
bloedzuigers
bloedzuigers
slingerwormen