Kikker & Co - Provincie West-Vlaanderen

48
eitjes van salamander
larve kleine watersalamander
larve kamsalamander
larve vinpootsalamander
Salamanders
De eiafzetting
De bevruchting van de eitjes door zaadcellen gebeurt dus inwendig.
De eitjes zijn één of twee dagen na de paring legrijp. Bij moeilijke omstandigheden,
wanneer bijvoorbeeld de poel droogvalt, of er een harde vriesperiode
intreedt, kan de afzetting enige weken tot zelfs enkele maanden uitgesteld
worden. Soms worden de eitjes pas in het najaar afgezet.
Eitjes afzetten gebeurt erg behoedzaam. Ze worden één voor één op
waterplanten ‘gekleefd’. Eerst worden de planten onderzocht: ze moeten
buigzame bladeren hebben. Een geschikt blad wordt tussen de achterpoten
om de cloaca gevouwen. Het vrouwtje zet het eitje af en blijft een tijdje
roerloos zitten. Het eitje zwelt op, het gelatineuze eikapsel verhardt.
Wanneer het vrouwtje wegzwemt, blijft het omgevouwen blad rond het ei
plakken. De indirecte inwendige bevruchting en omzichtige eiafzetting
levert een beter resultaat op dan bij padden en kikkers. Daarom is het aantal
salamandereitjes veel kleiner: tussen 50 en 300.
Van larve tot salamander
Na twee tot drie weken komen de larfjes uit. Vlak achter het kopje draagt
het larfje een krans van uitwendige kieuwen. Die bestaan uit vele fijne,
sterk doorbloede zijtakjes die zuurstof uit het water opnemen.
De larfjes leven van dierlijk plankton, niet van algjes zoals bij dikkopjes.
Wanneer ze iets groter worden, jagen ze op prooitjes als watervlooien en
eenoogkreeftjes.
In tegenstelling tot kikkers en padden, verschijnen bij salamanderlarven
eerst de voorpoten, daarna de achterpoten. Als de uitwendige kieuwen
verschrompelen, zijn de longen volgroeid. De salamandertjes moeten steeds
meer naar de oppervlakte om te ademen. Na twee tot drie maanden waterleven
gaan ze aan land als magere, kwetsbare diertjes.
Het komt wel voor dat de larven in het water overwinteren. Dit gebeurt als
de eitjes erg laat (najaar!) werden afgezet. Deze larven metamorfoseren pas
de volgende zomer.
Bij de meeste soorten salamanders treft men af en toe exemplaren aan met
uitwendige kieuwen, die toch geslachtsrijp zijn. Dit fenomeen noemt men
‘neotenie’. Letterlijk: neo = nieuw, tenere = tegenhouden, dus: de vernieuwing
(metamorfose) tegenhouden.
Met smaak en geur
Salamanders kunnen van ver een prooi opmerken. Ook de geur speelt een
belangrijke rol bij het opsporen van voedsel. Voortdurend zuigt de salamander
door zijn neus water aan om het langs zijn bek weg te persen. Ruikt of
proeft hij in dit water een prooi, dan worden de persbewegingen van zijn
keeltje heftiger en sneller, tot hij de prooi ontdekt. Alle waterdiertjes die
hij kan inslikken, vallen ten prooi.
Een vers hemd
Normaal vervelt een salamander in het water om de 8 à 10 dagen, omdat de
hoornlaag niet kan meegroeien. Daarnaast is er ook slijtage. De oude huid
wordt dof en rimpelig, er vormt zich een nieuwe huid. Tussen beide komt er
een soort slijm. De oude huid komt los en scheurt open aan de kop. Het