Het literatuuronderwijs in Nederland en Vlaanderen - Taalunieversum

42
Voor wat de opdrachten inzake het bespreken en analyseren van de huislectuur betreft, merken we in
het veld steeds meer creativiteit. Leerkrachten stappen in toenemende mate af van de klassieke boekbespreking
– i.e. de boekbespreking volgens de principes van de narratologie (i.e. een bespreking van
het thema, de (hoofd)personages, de tijd, de ruimte, etc.) – en kiezen voor een evaluatie op basis van
een leesmap, een leesportfolio of een leesdossier. Hiermee sluiten ze aan bij de visie van de pedagogische
begeleidingsdiensten, die stuk voor stuk pleiten voor een dergelijke vorm van evalueren. De
vereisten voor de concrete samenstelling ervan, hangen af van de individuele leerkracht.
5.1 Leesmap of leesportefeuille
Een leesmap of een leesportefeuille is een bundeling van een aantal opdrachten die een leerling moet
uitvoeren naar aanleiding van de huislectuur. Een leesmap bestaat minstens uit :
• een overzicht van de boeken die werden gelezen + verantwoording;
• een reeks leesverslagen waarbij creativiteit primeert boven een diepgaande literair-wetenschappelijke
analyse (met aandacht voor: wat betekent het boek voor de lezer? waar kan het boek mee in verband
gebracht worden? etc.);
• informatie over de boeken die gelezen werden (o.a. recensies).
Afhankelijk van de onderwijsvorm, de studierichting en de specifieke wensen van de leerkracht kan een
leesmap nog andere zaken bevatten, zoals ‘een leesautobiografie’ (i.e. een document van één tot anderhalve
bladzijde waarin de leerling beschrijft welke boeken hij/zij reeds gelezen heeft, van welke boeken
en auteurs zijn/haar voorkeur genieten, etc.), een verslaglegging van een interview met de (groot)ouders
over hun leesgedrag, etc.
5.2. Leesportfolio
Een leesportfolio – vaak ook ‘leesdossier’ genoemd – kan beschouwd worden als een uitgebreide en
meer gestructureerde vorm van ‘de leesmap’. Een leesportfolio bevat minstens:
• een inhoudsopgave;
• een leesbelevingsverslag (i.e. welke effecten had het boek op de lezer?);
• actuele informatie rond het gelezen werk (zijn er verfilmingen van het boek? Hoe wordt het werk
ontvangen in de pers?).
Afhankelijk van de onderwijsvorm, de studierichting en de specifieke wensen van de leerkracht, kunnen
aan een leesportfolio nog andere zaken worden toegevoegd, zoals bijvoorbeeld ‘een leesautobiografie’,
een verslaglegging van een interview met de (groot)ouders over hun leesgedrag, een analyse van een
literair werk op basis van secundaire literatuur (met correcte bronvermelding), een ‘leesactuamap’, etc.
Vaak wordt aangenomen dat gebruikmaken van de leesmap en het leesportfolio het voordeel heeft dat
het leesgedrag en de leesgroei van de leerlingen zichtbaar wordt gemaakt. Voorlopig is er nog maar
weinig onderzoek naar gedaan. Of dat dan ook werkelijk zo is, laten we hier even in het midden.
6. Lesmateriaal
6.1 Schoolboeken
Zoals eerder aangegeven, is er in het Vlaamse onderwijs geen apart vak ‘literatuur’. Lessen over literatuur
worden dan ook steeds geïntegreerd in de taalvakken en in vakken zoals geschiedenis, godsdienst,
zedenleer, etc. De Nederlandstalige literatuur – van de literatuurgeschiedenis tot de literaire canon
– komt aan bod in het vak Nederlands, naast taalbeschouwing en vaardigheden (leesvaardigheid, communicatievaardigheid,
etc.). Precies dat verklaart waarom er in Vlaanderen geen schoolboeken worden
gemaakt die uitsluitend handelen over literatuur. Leerkrachten willen immers een schoolboek dat op de
verschillende aspecten inspeelt die in de eindtermen geformuleerd zijn.
Het literatuuronderwijs in Nederland en Vlaanderen. Een stand van zaken