Het literatuuronderwijs in Nederland en Vlaanderen - Taalunieversum

Deel 1: Het literatuuronderwijs in Nederland
1. Structuur van het voortgezet onderwijs in Nederland
Het voortgezet onderwijs in Nederland bestaat uit vier tot zes studiejaren die onderverdeeld zijn naar
drie niveaus: voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo), hoger algemeen voortgezet onderwijs
(havo) en voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo).
Het vmbo duurt vier jaar en sluit aan op het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Dat duurt ook vier
jaar en is bedoeld voor leerlingen van 16 tot 20 jaar, die er zowel algemene als beroepsgerichte vakken
krijgen. In het vmbo kiezen leerlingen uit vier leerwegen: de theoretische leerweg, de gemengde
leerweg, de kaderberoepsgerichte leerweg of de basisberoepsgerichte leerweg.
• de theoretische leerweg (het vroegere mavo) geeft toegang tot bepaalde vak- en middenkaderopleidingen
in het middelbaar beroepsonderwijs; geeft leerlingen bovendien de kans om door te stromen
naar het havo.
• de gemengde leerweg bereidt de leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen in het middelbaar
beroepsonderwijs.
• de kaderberoepsgerichte leerweg focust op de praktijk; hij bereidt de leerlingen eveneens voor op
de vak- en middenkaderopleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs.
• de basisberoepsgerichte leerweg bereidt de leerlingen voor op de basisberoepsopleidingen in het
middelbaar beroepsonderwijs.
Binnen elke leerweg kiezen de leerlingen voor één van de volgende vier sectoren: techniek, zorg en
welzijn, economie of landbouw. Binnen elke sector bieden vmbo-scholen afdelingen aan. In totaal
zijn er veertien afdelingen: bouwtechniek, metaaltechniek, elektrotechniek, voertuigentechniek, installatietechniek,
grafische techniek, transport en logistiek, verzorging, uiterlijke verzorging, administratie,
handel en verkoop, mode en commercie, consumptie, landbouw en natuurlijke omgeving.
Het havo duurt vijf jaar. Het bereidt leerlingen vooral voor op het hoger beroepsonderwijs (hbo).
Zowel in het vwo als in het havo kunnen leerlingen kiezen uit vier profielen. Dat is een onderwijsprogramma
dat havo/vwo-leerlingen voorbereidt op een opleiding aan de universiteit of
hogeschool. De vier pro fielen zijn: natuur en techniek, natuur en gezondheid, economie en maatschappij,
cultuur en maatschappij.
Het totale vakkenpakket bestaat uit een aantal gemeenschappelijke, een aantal profielspecifieke vakken
en een aantal vrij te kiezen vakken (‘algemeen deel’, ‘profieldeel’ en ‘vrij deel’). Onderwijs in havo en vwo
focust sterk op zelfstandig leren onder begeleiding van de leerkracht. Dat noemt men ‘het studiehuis’.
Hoeveel tijd de leerlingen gemiddeld in hun studie investeren wordt uitgedrukt met de term ‘studielast’.
De bovenbouw havo en vwo wordt sinds 1998 ook wel ‘de tweede fase’ genoemd.
Het vwo duurt zes jaar. Het is vooral bedoeld als voorbereiding op het wetenschappelijk onderwijs (wo).
Tot het vwo behoren het atheneum, het gymnasium en het lyceum. Op het gymnasium krijgen alle
leerlingen Grieks en Latijn in de onderbouw. In de bovenbouw wordt dat Grieks of Latijn. Leerlingen
kunnen ook naar een lyceum gaan, waar Grieks en Latijn keuzevakken zijn, of les volgen in een atheneum,
waar geen Grieks en Latijn worden gegeven. Overigens is de term lyceum niet meer strikt
voorbehouden aan een schooltype en kan een school met vwo en havo zichzelf ook lyceum noemen;
binnen het vwo onderscheidt men dan gymnasium en atheneum.
Tot slot is er nog een onderwijsvorm voor leerlingen die niet in staat worden geacht een vervolgopleiding
succesvol af te ronden in het voorgezet onderwijs. Dit wordt het Leerwegondersteunend onderwijs
(lwoo) en het Praktijkonderwijs (PRO) genoemd. Het lwoo is voor leerlingen die in staat worden geacht
een vmbo-diploma te halen; het PRO leidt direct op tot werk. Leerlingen in het lwoo of PRO zitten soms
in aparte klassen, maar dat is niet noodzakelijk.
Het literatuuronderwijs in Nederland en Vlaanderen. Een stand van zaken 7