2003-1 - Holland Historisch Tijdschrift

In dienst van Den Haag 17
dat Van Gent aanwees voor een hervorming in de Raad ten gunste van de Kabeljauwen is dat
van 22 mei 1482. Twee raadsheren verdwenen ten gunste van Filips van Wassenaar en Gerrit
van Abbenbroek. 47 Opvallend is dat Filips van Wassenaar en Gerrit van Abbenbroek in 1481
beiden voor korte tijd gevangenen van de Hoeken waren. Wellicht dacht Maximiliaan zeker
te kunnen zijn van de trouw van deze twee ex-gevangenen ten tijde van de Utrechtse oorlog. 48
Vanaf 1482 tot in de 16de eeuw, zien we dat er naast stadhouder Jan van Egmond onafgebroken
minstens drie Kabeljauwsgezinde bezoldigde raadsheren actief waren (zie Tabel
3). 49 Op het moment dat een van de drie Kabeljauwsgezinde raadsheren aftrad, werd zijn
plaats zonder uitzondering ingenomen door een andere man uit het Kabeljauwse netwerk.
Daarnaast was een niet gering aantal Kabeljauwsgezinde mannen actief als onbezoldigd
raadsheer (zie Tabel 4).
Tabel 3. De opvolging van Kabeljauwsgezinde bezoldigde raadsheren (1483-1508) gegroepeerd
per raadszetel.
Naam Dienstjaren Naam Dienstjaren
1 3
Gerrit van Abbenbroek 1483-1494 Filips van Wassenaar 1483-1493
Filips van Spangen 1494-1508 Cornelis van Dorp 1493-1503
Jan van Duivenvoorde 1508-1543 Floris Oem van Wijngaarden
Florisz.
1503-1532
2 4
Arend van Zevenbergen 1483-1492 Jan van Rietveld 1484-1489
Jan van Wassenaar 1492-1496
Floris Oem van Wijngaarden Jansz. 1496-1510
De Kabeljauwen bereikten hun sterkste positie in 1492, toen vijf van de Kabeljauwen die prominent
bij de onlusten vanaf 1477 betrokken waren geweest in de Raad actief waren (zie ook
Tabel 1). Jan van Egmond was toen stadhouder, Jan en Filips van Wassenaar waren bezoldigd
raadsheer en Jan Oem van Wijngaarden en Bartout van Assendelft waren actief als onbezoldigd
raadsheer. Waarschijnlijk hetzelfde jaar werd Jacob Clamp aangesteld als controleur. 50
Hij had toen zes jaar lang het ambt van rentmeester van het Haagse bos voor Filips van Wassenaar
uitgeoefend, en de indruk bestaat dat Filips een rol heeft gespeeld bij zijn aanstelling.
Tabel 4: Kabeljauwsgezinde mannen die optraden als onbezoldigd raadsheer (1483-1508).
Naam Dienstjaren Naam Dienstjaren
Jan van Wassenaar 1484-1485, 1488 Jan Oem van Wijngaarden 1491-1495
Cornelis van Dorp 1487-1489, 1493 de oude
Filips van Spangen 1488, 1491 Dirk van Zwieten 1495, 1497-1502
Bartout van Assendelft 1489-1497 Jan van Duivenvoorde 1500-1508
47 Van Gent, ‘Pertijelike Saken’, 240, 348-349.
48 Zie voor de gevangenschap van Gerrit van Abbenbroek Die Cronycke, f. 232v; A.J. van Der Aa, Biografisch woordenboek der
Nederlanden I (Haarlem 1852) 26-27. Gerrit werd door Van Gent niet tot de Kabeljauwen gerekend.
49 De hier en verder genoemde raadsheren worden als zodanig vermeld in de rekeningen van de rentmeesters-generaal en
in de sententieregisters en dingtalen van het Hof van Holland: RekRek inv. nr.180-196, 335-340; HvH inv nr. 477-485,
1025-1033, 1785-1805.
50 Zie voor de loopbaan van Jacob Clamp o.a.: RekRek, inv. nr. 4433, brief van Jan Willemsz. aan Maximiliaan (inliggend).