2003-1 - Holland Historisch Tijdschrift

Medemblik voor het Hof van Holland 41
een gedupeerde rentekoper niet altijd op tegen de misgelopen inkomsten. Waren de renteinkomsten
gering, dan werd er niet zo vlug een kostbaar proces aangespannen tegen de stad
die de rente had verkocht. Daarnaast vormden de hoge proceskosten zelf in veel gevallen
eveneens een beperkende factor. Lang niet iedere gedupeerde rentekoper bezat namelijk de
financiële middelen om een proces aan te kunnen spannen.
In verband met achterstallige rentebetalingen spande de Amsterdamse poorter Floris
Janszn. in 1499 een proces aan tegen Medemblik. Van dit proces zijn alleen de dingtalen bewaard
gebleven. Daaruit valt af te leiden dat het ging om een rente van negen Rijnse guldens
(van 40 gr.) per jaar, oftewel 36 daglonen van een meester metselaar. 86 Het is onduidelijk op
welke termijnen de rentebetalingen werden uitgekeerd. Uit het dingtaal van 11 maart 1499
blijkt dat Medemblik ten tijde van dit proces al zes jaar lang geen rentebetalingen aan Floris
Janszn. had uitgekeerd: ‘ende hoewel hij den regeerders der voirs. stede van Medemblyck...heeft
doen sommeren ende manen omme betalinge te hebben vanden voirs achterstallige
renten, zoe en heeft hij nochtans tot geenre betalinge konnen geraken, tot zijnen
grote achterdele’. 87 Floris Janszn. eiste dat Medemblik niet alleen de achterstallige termijnen
betaalde, maar eveneens de termijnen die tijdens het proces zouden verschijnen. Aangezien
een proces meerdere jaren kon duren, werd op deze manier voorkomen dat Medemblik het
proces als excuus gebruikte om toekomstige rentebetalingen achterwege te laten.
Medemblik heeft pogingen ondernomen om met Floris Janszn. tot een minnelijke schikking
te komen. Dat kan worden opgemaakt uit het dingtaal van 23 juli 1499 waarin de procureur
van Medemblik beweerde dat er door Medemblik met Floris Janszn. afspraken waren
gemaakt met betrekking tot het uitbetalen van de achterstallige rentetermijnen. 88 Het lijkt er
dus op dat Medemblik een voor de stad gunstige regeling probeerde te treffen met Floris
Janszn. Een voortijdig einde van het proces zou er daarnaast voor zorgen dat de proceskosten
voor Medemblik niet al te hoog opliepen. Hoewel de procureur van Floris Janszn. een
dag later ontkende dat er sprake was van een ‘composicie ende transactie’ (oftewel een minnelijke
schikking), is het niet onmogelijk dat er op den duur daadwerkelijk een schikking is
getroffen.
In 1496 spande meester Jan van Haarlem een proces aan tegen Medemblik in verband met
achterstallige rentebetalingen over de jaren 1494 en 1495. 89 Meester Jan van Haarlem was
tussen 1485 en 1489 onbezoldigd raadsheer van het Hof van Holland. 90 Het is dan ook niet
zo vreemd dat hij enkele jaren later naar dit gerechtshof stapte om Medemblik tot betaling
te dwingen. Van het proces is slechts het vonnis van 23 november 1496 bewaard gebleven.
Daaruit kan worden opgemaakt dat het ging om een rente van twintig Rijnse guldens (van
40 gr.) per jaar, oftewel 80 daglonen van een meester metselaar. De betalingen vonden
plaats op Sint Pancras (12 mei). Medemblik werd uiteindelijk veroordeeld tot het betalen van
de in totaal 40 Rijnse guldens aan achterstallige rentetermijnen. De rentetermijnen die tijdens
dit proces waren verschenen moesten eveneens worden uitgekeerd. Daarnaast veroor-
86 Floris Janszn. beschikte daarnaast in ieder geval ook nog over een erfrente van achttien Rijnse guldens (van 40 gr.) per
jaar op Opmeer (‘vercoft int oorloge van Joncker Frans’), zie: Fruin, Informacie, 116.
87 HvH, Dingtalen, inv. nr. 01792 begin.
88 ‘...dat hangende desen processe een overeencomst gemaict is...metten voirs. Floris, datmen hem betalen soude up sekeren
termijn, dair inne den selven Floris geconsenteert heeft...’: HvH, Dingtalen, inv. nr. 01795 (ongefolieerd).
89 Meester Jan van Haarlem was in 1514 schout van Mijns Heerenlant; een dochter van Jan van Haarlem bezat in 1514 een erfrente
van acht Rijnse guldens (van 40 gr.) per jaar op Opmeer, zie: Fruin, Informacie, 116, 582.
90 Zie het artikel van Serge ter Braake elders in dit tijdschrift.